ظهور پلتفرم ها و ایجاد تحول در مدل های کسب و کار

• آمازون، فیسبوک، اپل و گوگل چگونه دنیا را تغییر دادند و امپراطوری های خود را بنا نهادند؟
• اپل و گوگل چگونه نوکیا و بلک‌بری را پشت سر گذاشتند؟
• علت رکود و شکست اقتصادی برخی از شرکت‌های بزرگ چیست؟

پاسخ چنین سوال‌هایی در پدیده‌ای با عنوان “پلتفرم” نهفته است. در مدل کسب‌وکار پلتفرم بستری ایجاد می‌شود تا گروه‌های مختلف بتوانند در آن با یکدیگر تعامل کرده و ارزش خلق کنند. یوتیوب، فیسبوک و آمازون نمونه‌هایی از این نوع کسب‌وکارها هستند. برای مثال سایت یوتیوب بستری را فراهم می‌کند که در آن کاربران می‌توانند ویدیوهای خود را منتشر کرده و هم‌چنین ویدیوهای دیگران را تماشا کنند. یا برای مثال App Store اپل بستری را فراهم می‌کند تا تولیدکنندگان نرم‌افزار محصولات خود را در آن بفروشند و صاحبان دستگاه‌های اپل نرم‌افزارهای مورد نیاز خود را از آن خریداری کنند.

نوکیا به مایکروسافت فروخته شد. بلک‌بری اعلام کرد در حال تصمیم‌گیری برای فروش است. اما همزمان با این اتفاقات، اندروید قوی‌تر شد و پا را فراتر از تلفن‌های هوشمند گذاشت و اکنون برروی خودروها، خانه‌ها و لوازم پوشیدنی نصب شده است.

توئیتر، یعنی قدرتمندترین پلتفرم دنیا برای اثرگذاری و انتشار نظرات رسمی، به عرضه اولیه سهام (IPO) خود فکر می‌کند. درحالیکه شرکت Barnes & Noble در حال جدا شدن از Nook و تلاش برای بقای خود است، آمازون و کیندل هم‌چنان به مسیر خود برای تغییر صنعت چاپ ادامه می‌دهند. در صنعت هتل و اقامت، Airbnb تهدیدی جدی برای بازیگران اصلی این صنعت به شمار می‌رود و در حال دگرگون ساختن بازار است.

تحولی به نام پلتفرم

در گذشته، تجارت جریان خطی داشت و شرکت‌ها در قالب محصولات خود، ارزش خلق می‌کردند و آنها را به دست مصرف‌کننده رسانده و می‌ فروختند. تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نقش‌های کاملا مجزایی داشتند و ارزش ایجادشده از طریق جریانی رو به‌ پایین به دست مصرف‌ کننده می‌ رسید.

اکنون با تحولات اتفاق‌افتاده در صنعت، تازه‌واردان سریعتر از گذشته در حال تصاحب جایگاه پیشروهای بازار هستند. در واقع اکنون در میانه راه برای تغییر در مدل‌های کسب‌وکار قرار داریم؛ تغییری که به‌ واسطه پدیده‌هایی مانند اینترنت و کاربران به‌ هم‌ متصل امکان‌پذیر شده است. امروزه پیشروان تجارت در دنیا، پلتفرم‌هایی را می‌سازند که مشارکت‌کنندگان مختلف را به یکدیگر وصل کرده و امکان تعامل و مبادله بین آنها را فراهم می‌کنند. این امر منجر به ایجاد بازارهایی کاملا جدید شده است.

سه عامل ظهور پلتفرم‌ها عبارتند از: دسترسی همیشگی به اینترنت به‌خصوص با افزایش میزان نفوذ موبایل، سیستم‌های اعتمادساز که باعث ایجاد اعتماد بین افراد غریبه می‌شوند و دسترسی کم‌هزینه به زیرساخت‌های مشترک به همراه ابزارها و داده‌ها به‌منظور ایجاد و هماهنگ‌سازی تعاملات.

پلتفرم‌ها به سه دلیل باعث بروز تحول خواهند شد

• پلتفرم‌ها باعث می‌شوند شایسته سالاری جایگزین انحصار شود.

YouTube و eBay فرایندهای کنترلی در صنعت رسانه و خرده‌فروشی را تغییر دادند. به جای ویرایشگران حرفه‌ای، هرکسی می‌تواند دست به تولید بزند و بازار، خود، تصمیم می‌گیرد که از کدام محتوای تولیدشده استفاده کند.

• پلتفرم‌ها باعث تجمیع بازیگران پراکنده در صنایع چندبخشی می‌شوند.

OpenTable در حال تجمیع رستوران‌های غیرمرتبط و غیروابسته است. redBus، بزرگترین پلتفرم رزرو اتوبوس در دنیا، برنامه‌های زمانی پراکنده اتوبوس‌های هند را جمع‌آوری می‌کند و چشم‌انداز جدیدی در نحوه سفر به وجود آورده است.

• پلتفرم‌ها با استفاده از منابع بلااستفاده و محتوای تولیدشده توسط کاربر، باعث ایجاد ارزش می‌شوند.

اتاق‌های Airbnb و خودروهای RelayRides در واقع اتاق‌ها و خودروهای اضافی و بلااستفاده هزاران فرد هستند. بخش اعظم جذابیت فیسبوک مربوط به صفحه خبرخوان آن است که در واقع به‌واسطه فعالیت مداوم کاربران آن ایجاد می‌شود. فروش اینستاگرام به مبلغ یک میلیارد دلار نتیجه کار ۱۳ کارمند آن نبود بلکه حاصل فعالیت بیش از ۳۰ میلیون مشارکت‌کننده در آن بود.