نقش بازی در یادگیری دانش آموزان دبستانی

امروزه نقش بازی در یادگیری کودکان دبستانی اهمیت قابل توجهی پیدا کرده و مورد توجه محققین روانشناسی کودکان، عصب شناسان و متخصصان آموزش قرار گرفته است، استفاده از بازی در یادگیری پس از راه یافتن فناوری اطلاعات به حوزه آموزش جان تازه ای گرفته و ابزارهای قابل توجهی اعم از فیزیکی، الکترونیکی و یا ترکیبی تولید و در اختیار مدارس قرارگرفته اند.

پس از مشخص شدن نتایج استفاده از بازی در یادگیری، یکی از اولویت های اصلی اولیا برای انتخاب مدرسه، یافتن مدرسه ای است که از این ابزارهای نوین برای بالابردن راندمان آموزش و افزایش علاقمندی بچه ها به فراگیری استفاده می نمایند.

چرا بکار گیری بازی در آموزش دانش آموزان دبستانی بسیار مهم است؟

بازی کردن مهمترین و طبیعی ترین فعالیت روزمره کودک است، کودکان تا سن ورود به مدرسه اکثر تجارب و داشته های خود را از طریق بازی و بصورت تعاملی کسب کرده اند، کودکان در هنگام بازی بدور از استرس های معمول محیط های آکادمیک با حضور ذهن بالا و بدور از خستگی، بی میلی و خمودگی آمادگی جذب و یادگیری مفاهیم جدی را داشته و آن را بصورت شناختی و همیشگی بخاطر خواهند سپرد.

بکارگیری آموزش از طریق بازی در کلاس های دبستانی باعث جذب سریع کودکان به مدرسه شده و باعث اعتماد و علاقه کودک به مدرسه اش خواهد شد. کودکان در بازی ها به راحتی نقش خود را پذیرفته و وارد یک روند تعاملی-شناختی خواهند شد که علاوه بر عمق دار شدن و پایدار ماندن مفاهیم منتقل شده باعث افزایش اعتماد بنفس و شکوفا شدن استعداد های کودکان خواهد شد.

ارتباط بازی با ساختار مغز کودک چگونه است؟

برای سالها دانشمندان عصب شناس فکر می کردند که کار مخچه صرفا کنترل حرکات انسان است ولی بعدها مشخص شده که مخچه همچنین در یادگیری نقش بسیار مهمی دارد.

اندازه مخچه تقریبا یک دهم اندازه مغز است ولی نیمی از تمام نورون های مغز را در خود جای داده است که مشخص شده علاوه بر تنظیم کارهای حرکتی بدن نقش قابل توجهی در یادگیری و تجربه اندوزی ما به عهده دارد.

همان بخشی از مغز که حرکت را پردازش می‌کند، یادگیری را هم پردازش می‌کند و به همین دلیل کودک بصورت طبیعی بخش اعظم زمان خود را در دوران پیش از مدرسه به بازی اختصاص می دهد، نکته ی جالب اینجاست که علاقه انسان به بازی تا زمان مرگ حفظ شده و به صورت های مختلف، در سنین مختلف خود را نشان می دهد، پس می توان به صراحت گفت که یادگیری به وسیله بازی در تمام عمر در حال اجرا خواهد بود.

سیگنالها از میان تارهای عصبی، از مخچه به بقیه‌ی قسمت‌های مغز، ازجمله سیستم بینایی و قشر حسی، ارسال و دریافت می‌شوند

این کنش‌ها به حفظ تعادل، تبدیل تفکر به عمل و هماهنگی حرکات کمک می‌کند. به همین علت است که بازی‌هایی چون تاب خوردن، غلت خوردن که حرکت گوش داخلی را تحریک می‌کنند بسیار ارزشمند هستند. دانشمندان ارتباطی دیگر کشف کرده اند. آنها مسیری را از مخچه به بخش‌هایی از مغز یافتند که در حافظه، توجه و درک فضایی نقش دارد. در حقیقت تحقیقات گسترده بالینی و زیست‌شناختی بنیادینی نشان می دهد که بین تفکر و حرکت رابطه‌ی تنگاتنگی وجود دارد.

کودکان چطور با شرکت در بازی آموزش می بینند؟

کودکان قادر به تشخیص هیچ نوع مرزی بین بازی کردن و یادگیری نیستند، اصولا نقش بازی در یادگیری یک نقش مستتر و ذاتی بوده که طی یک فرایند طبیعی در طول میلیون ها سال تکامل یافته است. لذت نهفته در بازی برای کودک مثل یک پاداش عالی عمل کرده و او را به ادامه دادن به بازی ترغیب می کند و این در حالیست که مغز کودک در حال یادگیری تمام وقت از اتفاقات بازی است.

شناخت دقیق نقش بازی در یادگیری کودک به والدین و همینطور معلمان و کادر آموزشی مدرسه کمک می کند که از تبدیل شدن آموزش به یک دیوار بلند برای کودک جلوگیری کنند و فضای آموزش را با بازی تلطیف کرده و یاد گرفتن را برای کودکتان آسان و لذت بخش کنند تا همیشه مشتاق و آماده آموزش پذیری باشند. بازی‌ها تا حد بسیار زیادی قوه تخیل و خلاقیت بچه‌ها را تقویت کرده و آنها را ترغیب می کنند تا دنیای درون و اطرافشان را از دریچه ذهن خودشان بررسی و کشف نمایند.

نقش بازی در استمرار یادگیری و پیشرفت تحصیلی

پیشرفت تحصیلی یکی از مهمترین موارد برای سنجش عملکرد مدرسه توسط والدین بوده و خواهد بود، در حالی که برخی از والدین برای پیشرفت تحصیلی فرزندشان دنبال کلاس های تقویتی و فوق برنامه متنوع و پرفشار هستند و نقش بازی را در پیشرفت تحصیلی نادیده می گیرند، تحقیقات نشان داده است که بازی و ترکیب آن با فرآیند آموزش علاوه بر حفظ طراوت و شادی دانش آموزان باعث شکوفایی قدرت تخیل و بارور شدن خلاقیت های فردی، درک منطق و آگاهی از اهمیت اخلاق مداری در وی شده و از همه مهمتر باعث علاقمندی فرزندشان به مقوله آموزش شده و استمرار پیشرفت تحصیلی دانش آموز را تضمین می کند.

آموزش همراه با بازی همچنین در بخش اجتماعی باعث رشد کودکان خواهد شد، کودکان با پذیرفتن نقش های خود و همکلاسی هایشان شروع به درک مناسبات اجتماعی کرده و کم کم جایگاه خود را در اجتماع کشف می کنند، همچنین بازی های تیمی به راحتی می تواند مسئولیت پذیری و تبعات پرداختن و یا نپرداختن به مسئولیت ها را به کودک آموزش دهد و اکثر بازی ها اصول ابتدایی ریاضی و علوم تجربی را نیز آموزش می دهند، جالب اینجاست که همه ی این آموزش ها بدون کمترین استرس و با حداکثر لذت و کاملا مشتاقانه به کودک آموزش داده می شود.

به همین دلیل است که مدارسی که از این روش های پیشرو در آموزش خود بهره می گیرند پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدرسه خود را بیمه کرده و هر روز بیش از پیش مورد توجه اولیا قرارمی گیرند و از رقبای خود فاصله بیشتری گرفته و تبدیل به یک مدرسه برند می شوند.

مزایای اهمیت دادن به نقش بازی در یادگیری

• دانش آموزان با میل و انگیزه و بدون استرس در بازی هایی که برای یادگیری برنامه ریزی شده اند شرکت می کنند.
• موقعیت های پیچیده که المان های آن از زندگی واقعی گرفته شده به شیوه ای جذاب و قابل درک شبیه سازی شده و کودک نحوه مدیریت کردن آن را می آموزد.
• کودک ساعات بیشتری قادر به حفظ تمرکز خود و مشارکت در بازی های آموزشی نسبت به روش های معمول آموزش می باشد.
• بکارگیری بازی در آموزش به نحو قابل توجهی از کسالت باری یکنواختی جو کلاس می کاهد و دانش آموزان را تشویق می کند که بازها در قالب بازی و با علاقه به تمرین و تکرار مفاهیم درسی پیچیده و مشکل بپردازند.
• معلمان با ایجاد نقش ها و ارتباط ‌های اجتماعی از طریق بازی، علاوه بر آموزش مفاهیم شناختی، به بعضی از اهداف آموزشی، یادگیری عاطفی و نگرشی نیز دست می‌یابند. به علاوه، آموزگاران با شرکت دادن دانش‌آموزان در برنامه‌ریزی و تدارک وسایل لازم برای بازی می‌توانند به اهداف بیشتری نایل شوند. بازی آموزشی خوب می‌تواند ضمن ایجاد تفریح و هیجان برای فراگیرندگان، چگونگی ارزیابی مخاطرات، برخورد اتفاق‌ها و مسائل جدید، تفکر منطقی و انجام تصمیم‌گیری‌ها را آموزش دهد.(امیر تیموری 1387)
• مربیان می توانند بخش هایی از بازی را که شامل بخش های آماده سازی و برنامه ریزی می شود به تیم های دانش آموزی تفویض کرده و یا نتیجه گیری از نتایج بازی ها را بعنوان تکلیف به دانش آموزان بسپارند، این فعالیت ها علاوه بر اهداف اولیه آموزشی که برای هر بازی تعریف شده باعث می شود که کودک بصورت شناختی با مفاهیم درسی روبرو شده و حداکثر بهره برداری را داشته باشد.

سخن پایانی

در حالی که ثابت شده آموزش تحت فشار بخصوص در دبستان نتایج زیانباری از قبیل مدرسه گریز شدن فرزندان، فراگیری سطحی و کاهش خلاقیت در آینده را به دنبال دارد، والدین یکی از ملاک های انتخاب مدرسه خود را اهمیت دادن مدرسه به نقش بازی در آموزش، در نظر گرفته اند، در برخی از مناطق تهران مدارسی یه صورت جدی به این موضوع پرداخته اند که به عنوان مثال در لیست دبستان های دخترانه منطقه 7 تهران به پیش دبستان و دبستان دخترانه نیکا بعنوان یکی از موفق ترین مدارس در بکارگیری عملی بازی در آموزش بر می خوریم. از شما دعوت می کنیم برای مطالعه نظرات درج شده اولیا در مدرسه کلوب که در طول سال ها ثبت شده است وارد تالار مقایسه و انتخاب مدرسه از زبان شما شده و مطالب مربوط به دبستان دخترانه نیکا منطقه 7 و یا مطالب مربوط به دبستان های دخترانه منطقه 7 را مطالعه بفرمایید.