نیچ مارکت چیست + کاربردهای نیچ مارکتینگ

تا به حال اصطلاح همه کاره و هیچ کاره را شنیده اید؟ این اصطلاح به فردی اطلاق می شود که هر کاری را تا حد بسیار کمی فراگرفته است و توانایی ها و مهارت های لازم را کسب نکرده است. این موضوع در زمینه فروش نیز صدق می کند. می توانید به جای تمرکز کردن روی کل بازار و رقابت با رقبای بزرگ، یک نیچ مارکت (Niche Market) یا بازار گوشه مناسب را پیدا کنید و با جایگاه یابی (Positioning) صحیح برند برای مخاطبان خاص، اعتبار برند و در نهایت فروش کسب و کار خود را افزایش دهید.

اگر به فکر راه اندازی کسب و کار هستید بهتر است با نیچ مارکت کار خود را آغاز کنید. موقعیت های بکر و دست نخورده ای در این بازار وجود دارند که می توان به راحتی به آنها دست پیدا کرد. همیشه نیچ مارکتی که به آن تسلط کافی دارید را شناسایی کنید و از وجود مشتریان و مخاطبان دائمی در آن اطمینان حاصل کنید. در ادامه این مقاله به بررسی مفهوم نیچ مارکت (Niche Market) می پردازیم و نحوه شناسایی آن را از طریق چند مثال توضیح خواهیم داد.

نیچ مارکت چیست؟

به بخش کوچکی از یک بازار بزرگ نیچ مارکت گفته می شود که الزامات، هویت و اولویت های خاص خودش را دارد و به همین دلیل با بازار بزرگتر متفاوت است. برای مثال نیچ مارکت های بسیاری در بازار کفش زنانه وجود دارد. کفش برای بانوان گیاه خوار، پرستاران و کارمندان را می توان به عنوان نیچ مارکت در بازار بزرگ کفش های زنانه در نظر گرفت.

تقریباً تمام مارکت های موجود را می توان با توجه به الزامات و اولویت های اجزای آن به بخش های کوچکتری تقسیم بندی کرد. در حقیقت روش های معمول برای تعریف نیچ مارکت عبارتند از :

• قیمت (لاکچری، متوسط و حراجی)
• جمعیت (سن، جنسیت، سطح درآمد و میزان تحصیلات )
• میزان کیفیت (پریمیوم، دست ساز و مقرون به صرفه)
• روان شناختی (ارزش، علایق و نگرش)
• جغرافیایی (ساکنین یک کشور، شهر یا محله ای خاص)

تمرکز بر روی بازار niche یک تصمیم استراتژیک است که قشر خاصی از مشتریان را هدف قرار می دهد و به نسبت کمپانی هایی که در یک مارکت بزرگ فعالیت می کنند عملکرد بهتری دارد. در ادامه نمونه هایی از Niche مارکت را با یکدیگر مرور خواهیم کرد.

مثال های نیچ مارکت

اگرچه صاحبان کسب و کار از قبل محصولات جذاب و پرطرفداری را برای فروش انتخاب کرده اند اما با شناسایی نیچ مارکت نیز می توانند محصولات متناسب برای این بخش از بازار را پیدا کنند و بدین ترتیب شانس خود برای رقابت با دیگر کمپانی های موجود را افزایش دهند. در ادامه این مطلب ما 4 بازار بزرگ را معرفی کرده و بخش های Niche market موجود در آنها را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد :

1- مصرف کنندگان آگاه

صرفه جویی به یکی از موضوعات مهم در میان مصرف کنندگان تبدیل شده است. طبق تحقیقات کمپانی Nielsen، چهل و هشت درصد از مصرف کنندگان در کشور آمریکا تا حد امکان الگوی مصرفی خود را به منظور حفظ محیط زیست تغییر داده اند. با افزایش این موضوع راه برای تولید محصولات گیاهی و سازگار با محیط زیست هموار شده است. بنابراین اگر یک محصول بخش بزرگی از بازار را در دست بگیرد، مصرف کنندگان آگاه در niche مارکت همواره به دنبال جایگزین طبیعی برای آن هستند.

در گذشته کمپانی ها برای دستیابی به نیچ مارکت بخشی از درآمد خود را صرف مقاصد محیط زیستی می کردند اما امروزه بیشتر مصرف کنندگان توجه ویژه ای به منابع و فرآیند تولید یک محصول دارند. برای مثال شرکت Bee’s Wrap به منظور حفظ محیط زیست از موم زنبورعسل برای تولید کیسه های خرید استفاده کرده است. این کیسه ها نه تنها باعث حذف کیسه های پلاستیکی شده است بلکه قابلیت استفاده مجدد نیز دارند و از این نظر بسیار مقرون به صرفه محسوب می شوند. در زیر ایده های بیشتری به منظور تولید محصول برای مصرف کنندگان آگاه مشاهده خواهید کرد :

• تولید نی نوشیدنی چند بار مصرف
• لوازم آرایشی Cruelty-free که در تولید آن از هیچ حیوان آزمایشگاهی یا طبیعی استفاده نشده باشد.
• پوشاک مورد پسند گیاه خواران (بدون استفاده از پوست حیوانات)

2- صاحبان حیوانات خانگی

طبق تحقیقات انجام گرفته در سال 2019، مخارج کسب و کارهای مربوط به حیوانات خانگی در کشور ایالات متحده آمریکا بالغ بر 75 میلیارد دلار برآورد شده است. بنابراین فرصت های بسیاری برای توسعه نیچ مارکت در این زمینه وجود دارند که بر اساس انواع حیوانات خانگی یا سبک زندگی می توان به آن دسترسی پیدا کرد.

برای مثال کمپانی Patricia’s Couture عکس حیوانات خانگی شما را روی محصولات خود نظیر لباس خواب و بالش چاپ می کند. اگرچه اکثر مردم سگ، گربه یا ماهی را در خانه نگهداری می کنند اما برای حیوانات دیگر نظیر اسب یا لاکپشت نیز فرصت های بسیاری وجود دارد. ایده های دیگر تولید محصول برای بخش نیچ مارکت عبارتند از :

• دوربین های کنترل از راه دور برای مراقبت از حیوانات خانگی
• محصولات ردیابی حیوانات خانگی (GPS)
• محصولات تزیینی با عکس حیوانات خانگی مشتریان
• غذا و درمان اورگانیک
• البسه و لوازم بازی

3- مسافران

فروش آنلاین در حوزه گردشگری و مسافرت با افزایش 10 درصدی در سال 2018، مجموعاً 695 میلیارد دلار هزینه در برداشته است. کاهش چشمگیر هزینه سفرهای هوایی در 30 سال اخیر و مصرف کنندگان گوشی های موبایل فرصت بسیار خوبی برای شناسایی نیچ مارکت در اختیار صاحبان کسب و کار قرار می دهد.

برای مثال می توان به مسافرت های تجاری یا تدارک سفرهای سیاحتی افراد دورکار اشاره کرد. در حقیقت رویکرد مردم نسبت به امر مسافرت متحول شده است به گونه ای که آگاهی محیط زیستی مصرف کنندگان نیز به نسبت قبل افزایش پیدا کرده است اما طبق آمار وبسایت Booking.com هنوز نیمی از مردم در پیدا کردن گزینه های گردشگری با مشکل روبرو می شوند. این موضوع فرصت های بسیاری را در اختیار برندهای مختلف می گذارد تا با شعار حفظ محیط زیست، ابتکارات و محصولات خود را به مصرف کنندگان ارائه کنند. مسافران نیز بیشتر به دنبال گزینه های طبیعی و محلی با تسهیلات خوب می گردند.

طبق گزارشات شبکه CNN در سال 2020، تقریباً نیمی از جمعیت نیروی کار انگلستان و آمریکا به صورت فریلنسر فعالیت می کنند. علاوه بر این میزان تحصیل کودکان در خانه در سال 2017 حدود 40% بیشتر از سال 2014 برآورد شده است. این موضوع باعث می شود که افراد دورکار به خاطر شغل خود، مسافرت های طولانی مدتی به مکان های دیدنی دنیا داشته باشند. کمپانی Normatic شرکت تولید کننده چمدان های مسافرتی است که تمرکز خود را بر روی عشایر دیجیتال (Digital Nomads) گذاشته است. در حقیقت می توان این موضوع را در کل بخش های این کمپانی از محصولات تا کپی رایتینگ به وضوح مشاهده کرد.

ایده های دیگری که می توان برای علاقه مندان به مسافرت به آن اشاره کرد عبارتند از :

• تولید برنامه های موبایل برای تولید کنندگان محتوایی که دائم در سفر هستند.
• طراحی ورزش های مناسب برای افرادی که همواره در پرواز هستند.
• تولید نقشه های مخصوص برای افرادی که می خواهند تجربیات سفر خود را جمع آوری کنند.

4- علاقه مندان به بازی های کامپیوتری (Gamers)

اصطلاح Gamer شامل زیر مجموعه های متنوعی نظیر گیمرهای بازی های موبایل، کنسول بازی و کامپیوتر است. در حقیقت 2 میلیارد گیمر در دنیا وجود دارند که حدود نیمی از درآمد خود را خرج سرگرمی می کنند بنابراین ارزش این صنعت در سال 2018 حدود 140 میلیارد دلار برآورد شده است.

برای مثال Shazim Mohammad فروشگاه آنلاین خود را برای ارائه خدمات به گیمرهای کامپیوتر راه اندازی کرده است که می توان آن را جزو مشاغل میلیاردی در نظر گرفت. بازی های موبایل نیز 91% مارکت را به خود اختصاص داده اند و با ورود بانوان به این مارکت، شاهد گسترش و بزرگ شدن این مارکت هستیم. به طور کل می توان بازار niche را بر اساس نوع بازی (مثلاً تیراندازی اول شخص) یا نوع کنسول بازی (مثلاً پلی استیشن 4) ایجاد کرد. به طور کل ایده های مفید برای تولید محصولات niche در حوزه بازی عبارتند از :

• تولید محصولات آرگونومیک برای بازی کردن طولانی مدت (نظیر دسته بازی، صندلی مخصوص و عینک های ضد نور)
• استیکرهای تزیینی برای کنسول یا دسته های بازی
• تولید البسه ای که اصطلاحات دنیای بازی روی آن چاپ باشد.
• لوازم جانبی مخصوص گیمرهای موبایل

عملکرد نیچ مارکت چگونه است؟

اولین قدم در توسعه یک بازار نیچ، تحقیق است. با تحقیق در یک بازار بزرگ، می توان تعیین کرد که چه بخش هایی از بازار به صورت انحصاری است و چه بخش هایی از بازار را می توان توسعه داد و یا اجزای جدیدی به آن اضافه کرد. بعد از این مرحله و شناخت اجزای قابل توسعه در بازار، سودآورد بودن آن را بررسی کنید.

به عنوان مثال، شخصی را در نظر بگیرید که می خواهد یک کسب و کار خدماتی در زمینه نظافت منازل راه اندازی کند. شرکت های توسعه یافته در بازار در این زمینه زیاد هستند اما می توان به کمبودهای موجود در بازار فکر کرد و یک نیچ مارکتینگ دیگر را مطرح ساخت. مثلاً استفاده از مواد شوینده سازگار با محیط زیست که برای سلامتی افراد نیز خطرآفرین نیست، می تواند یک ایده برای پیاده سازی نیچ مارکت در حوزه نظافت منازل باشد.

اگر در این مرحله تشخیص دادید که نیچ مارکت پیشنهادی دارای موقعیت درآمدزایی مناسبی است و رقابت زیادی در آن وجود ندارد، احتمالاً ایده شما یک ایده نیچ مارکتینگ درآمدزا خواهد بود. انواع نیچ مارکت بر اساس فاکتورهای مختلفی تعریف می شوند اما برخی از مرسوم ترین عوامل برای تعیین یک نیچ مارکت سودآور عبارت اند از:

• ارزش ها و باورها : برخی از افراد به ارزش ها و باورهای خود برای توسعه یک نیچ مارکت تکیه می کنند.
• علایق و عادات : برخی از افراد بر اساس علاقه ها و عادات خود، ایده نیچ مارکت را پرورش داده و آن را توسعه می دهند.
• جغرافیا : موقعیت و مکان جغرافیایی فاکتور دیگری است که در تعریف یک نیچ مارکت مؤثر است. به عنوان مثال، فروش محصولات دریایی خاص در بازار یک ایده نیچ مارکت است که مختص مناطق ساحلی و نزدیک به دریاست.
• قیمت : قیمت فااکتور دیگری است که در توسعه یک نیچ مارکت دخیل است. قیمت پیش نیازها و ملزومات یک نیچ مارکت، فاکتوری است که می تواند در انتخاب آن تأثیر مستقیم داشته باشد.
• درآمد : میزان سودآوری یک نیچ مارکت عامل مهمی است که در انتخاب آن به ما کمک می کند. اگر چندین ایده در ذهن دارید، به دنبال توسعه ایده ای بروید که درآمدزایی آن بیشتر است.
• کیفیت : کیفیت کسب و کار کوچک در قالب یک نیچ مارکتینگ، عامل تعیین کننده در انتخاب افراد است.

مزایا و معایب نیچ مارکت ها

مزایای زیادی برای نیچ مارکت ها قابل بیان است:

• رقابت کمتر
• تمرکز کسب و کار روی یک بخش خاص
• ارائه تخصص
• برقراری مفهوم وفاداری به برند

هرچه محصولات یا خدماتی که ارائه می دهید، تخصصی تر باشند، رقابت کمتری در آن کسب و کار وجود دارد. رقابت کمتر، امکان توسعه و پیشرفت را برای کسب و کارهای نوپا فراهم می کند.

با توسعه یک نیچ مارکت، تمرکز اصلی کسب و کار روی بخش خاصی از آن بازار خواهد بود. بنابراین مشتری های آن بخش خاص بازار، به سمت شما جذب می شوند و به دلیل رقابت کمتر، پیشرفت در آن حوزه محتمل تر است.

ارائه تخصص، مزیت دیگر نیچ مارکت ها است. چون تمرکز افراد در این بازارها روی بخش خاصی است، در همان حوزه تخصص پیدا می کنند و بنابراین عملکرد آن ها در ارائه محصولات و خدمات، بهبود می یابد.

برقراری مفهوم وفاداری به برند یک مزیت مهم نیچ مارکت ها است. از آنجایی که رقابت کمی در این بازار وجود دارد و افراد متخصص در یک حوزه خاص، به ارائه خدمات و محصولات می پردازند، رضایتمندی مشتری افزایش می یابد و به نام تجاری و برند محصولات یا خدمات، وفاداری بیشتری خواهند داشت.

اما نیچ مارکت ها یک عیب اصلی دارند. در یک نیچ مارکت، ممکن است بیش از حد به محصول و یا خدمات یک حوزه متمرکز شوید و از تغییرات بازار دور بمانید. همچنین رکود در بازار، به نیچ مارکت ها آسیب بیشتری وارد می کند چون ارائه خدمات و محصولات آنها در یک حوزه خاص بوده و محدود هستند. نیچ مارکت ها نیاز به سرمایه گذاری زیادی ندارد و ورود به آنها آسانتر است. بنابراین اگر سودآور باشید و این سودآوری نمایان گردد، رقبای بیشتری می توانند به حوزه کسب و کار شما وارد شوند و وجود رقبای زیاد به معنی کاهش مشتری و درآمد است.

چگونه نیچ مارکت مناسب کسب و کار خود را شناسایی کنیم؟

کارآفرین های جدید یا قدیمی مشغول در عرصه تجارت اکترونیک برای شناسایی نیچ مارکت و شروع نیچ مارکتینگ و فروش محصولات باید ابتدا یک نمای کلی از بازار بزرگ ترسیم کنند. نیچ مارکت شما در حقیقت زیر مجموعه ای از آن بازار بزرگ به شمار می رود که به شما در تعریف موارد زیر کمک می  کند:

• ویژگی هایی از محصول که نیازهای مارکت را در بر می گیرد.
• تعیین بازه قیمتی محصولات
• کیفیت تولید
• جایگاه یابی برند
• استراتژی بازاریابی

انتخاب نیچ مارکت باعث می شود حاشیه رقابت کمتری در زمینه کسب و کار خود داشته باشید و در واقع وارد اقیانوس آبی شوید. در حقیقت اگر فروشگاهی آنلاین در یک مارکت شلوغ راه اندازی کنید باید با کمپانی های بزرگ دیگر وارد رقابت نفس گیر شوید. بنابراین با تمرکز بر روی niche نه تنها دیگر مجبور نخواهید بود که طیف گسترده ای از محصولات را تولید کنید بلکه با در دست داشتن بخش کوچکی از بازار با رقیبان کمتری نیز روبرو خواهید شد.

اگرچه هیچ روش خاصی تا به حال برای شناسایی بخش niche بازار معرفی نشده است اما می توان از روش های زیر برای شناسایی ایده های فوق العاده استفاده کرد :

جستجوی گوگل : از طریق این کار می توان از محصولات و ترندهای کسب و کارهای آنلاین اطلاعات کسب کرد. به خاطر داشته باشید که اگر یک شرکت رقیب در niche market مورد نظر شما فعالیت می کند باز هم می توانید بخش های کوچکتری از آن بازار را مد نظر خود قرار دهید.

ساخت نقشه ذهنی : با استفاده از ابزارهای آنلاینی نظیر Text2MindMap می توانید ایده های خود را سازماندهی کرده و نیچ مارکت متناسب با زمینه فعالیت کسب و کار خود را شناسایی کنید.

استفاده از پیشنهادات جستجوگر گوگل : زمینه کاری خود را در گوگل تایپ کنید تا با کلیدواژه های مرتبط با آن آشنا شوید. علاوه بر این با استفاده از ابزارهایی نظیر Keyword Tool و Answer the Public قادر خواهید بود تمام کلیدواژه های مرتبط با کسب و کار خود را شناسایی کنید.

تحقیق در مورد کلیدواژه : شما می توانید پس از ساخت اکانت در Google Ads، به راحتی ابزار Google’s Keyword Planner را مورد استفاده قرار دهید. برای این کار کافیست ایده اصلی niche خود را در آن وارد کرده و با تنظیم موقعیت جغرافیایی و فیلترهای دیگر از کلمات پیشنهادی آن استفاده کنید. افرادی که حساب Google Ads ندارند می توانند از پلاگین Keywords Everywhere نیز استفاده کنند.

پیگیری شبکه های اجتماعی : شما می توانید همواره در شبکه های نظیر اینستاگرام، توییتر، فیس بوک، ردیت و… به دنبال موضوعات ترند باشید، علاوه بر این می توانید با دنبال کردن هشتگ های موجود در توییتر و اینستاگرام از علایق خاص کاربران آگاه شوید.