حمله روز صفر چيست؟ + 4 روش شناسایی Zero-Day Attack

حمله روز صفر (Zero-Day Attack) عبارتی جامع است که برای در برگرفتن آسیب پذیری های امنیتی تازه شناسایی شده استفاده می شود که می توانند توسط هکرهای مخرب برای هدف قرار دادن سیستم ها مورد سوء استفاده قرار گیرند.

اصطلاح «حمله روز صفر» از این تصور گرفته شده است که فروشنده یا توسعه‌دهنده به تازگی از این نقص آگاه شده است و فرصتی برای توسعه دهندگان باقی نمی‌ گذارد تا آن را اصلاح کند.

حمله روز صفر یا Zero-Day Attack زمانی اتفاق می ‌افتد که هکرها قبل از اینکه توسعه‌ دهندگان فرصتی برای اصلاح آن داشته باشند از این آسیب‌ پذیری استفاده کنند. در این مطلب از مجله داناپ قرار است به صورت کامل حملات روز صفر در دنیای امنیت سایبری را مورد بررسی قرار دهیم. پس با ما همراه باشید.

تفکیک معانی روز صفر

Zero-day که به آن 0-day نیز گفته می شود، اصطلاحی است که معمولاً در حوزه امنیت سایبری استفاده می شود. درک تمایز بین اصطلاحات مرتبط با آسیب‌پذیری، بهره‌ برداری و حمله در رابطه با Zero-day مهم است:

1- آسیب‌پذیری روز صفر نشان‌ دهنده نقص نرم ‌افزاری است که قبل از اینکه فروشنده نرم ‌افزار از آن آگاه شود، توسط افراد مخرب کشف می ‌شود. از آنجایی که فروشندگان از این آسیب ‌پذیری آگاه نیستند، هیچ وصله یا اصلاحی رسمی وجود ندارد و سیستم‌ ها را در معرض حملات موفق قرار می‌ دهد.

2- بهره‌برداری روز صفر نشان‌ دهنده تکنیکی است که توسط هکرها برای هدف قرار دادن سیستم‌ ها با استفاده از یک آسیب‌ پذیری نامشخص که قبلاً ناشناخته یا اصلاح نشده بود، استفاده می‌ شود.

3- حمله روز صفر به عمل مخرب استفاده از یک سوء استفاده روز صفر برای به خطر انداختن سیستمی که تحت تأثیر یک آسیب پذیری است، اشاره دارد. هدف چنین حمله ای می تواند متفاوت باشد، از آسیب رساندن به سیستم تا سرقت داده های ارزشمند.

به طور خلاصه، اصطلاح روز صفر مفهوم آسیب ‌پذیری نرم‌ افزاری نامشخص، تکنیکی که توسط هکرها برای استفاده از آن آسیب‌پذیری استفاده می‌ شود و اقدامات مخرب بعدی که علیه یک سیستم هدفمند انجام خواهد شد را در بر می‌ گیرد.

حمله روز صفر چیست و چگونه کار می کند؟

سیستم‌ های نرم‌ افزاری اغلب حاوی آسیب ‌پذیری‌ های امنیتی هستند که می‌ توانند توسط هکرها مورد سوء استفاده قرار گیرند و منجر به پیامدهای مخرب شوند. توسعه دهندگان به طور مداوم در جستجوی آسیب پذیری ها فعال هستند و هدفشان توسعه و انتشار وصله ها از طریق به روز رسانی نرم افزار است.

با این حال، مواردی وجود دارد که بازیگران مخرب آسیب ‌پذیری ‌هایی را قبل از توسعه ‌دهندگان نرم‌ افزار کشف می ‌کنند. در طول این دوره آسیب ‌پذیری، مهاجمان می‌ توانند کد اکسپلویت را برای استفاده از این آسیب‌ پذیری ایجاد و مستقر کنند.

این کد می تواند منجر به انواع مختلف جرایم سایبری مانند سرقت هویت شود. مهاجمان معمولاً با استفاده از تکنیک‌ های مهندسی اجتماعی، مانند ارسال ایمیل‌ های فریبنده یا پیام‌هایی که وانمود می‌ کنند از منابع قابل اعتماد هستند، از آسیب ‌پذیری ‌های روز صفر سوء استفاده می‌ کنند.

این پیام ‌ها کاربران را مجبور به انجام اقداماتی مانند باز کردن فایل ‌های مخرب یا بازدید از وب ‌سایت‌ های مضر می ‌کند که در نهایت منجر به نصب بدافزاری می ‌شود که به فایل ‌های کاربر نفوذ کرده و به سیستم و نرم افزار کاربر را به خطر می ‌اندازد و امکان سرقت داده ‌های حساس را فراهم می ‌کند.

هنگامی که یک آسیب ‌پذیری شناخته می‌ شود، توسعه ‌دهندگان تلاش می‌ کنند تا وصله‌ هایی برای کاهش حمله ایجاد کنند. با این حال، آسیب پذیری ها همیشه بلافاصله کشف نمی شوند، اغلب روزها، هفته ها یا حتی ماه ها طول می کشد تا توسعه دهندگان علت اصلی را شناسایی کنند.

علاوه بر این، همه کاربران به‌سرعت وصله‌ های منتشر شده را پیاده‌ سازی نمی‌کنند و سیستم‌ ها را در معرض دید قرار می ‌دهند. در سال‌ های اخیر، هکرها در مدت کوتاهی پس از کشف، واکنش سریع‌ تری را در بهره ‌برداری از آسیب ‌پذیری‌ ها نشان داده‌ اند.

اکسپلویت ها را می توان با مقادیر قابل توجهی پول در پلتفرم های غیرقانونی در اینترنت، معروف به دارک وب (Dark Web)، معامله کرد. هنگامی که یک اکسپلویت شناسایی و اصلاح شد، دیگر به عنوان تهدیدی برای حمله روز صفر از آن یاد نمی شود.

حملات روز صفر از آن جهات بسیار تهدید جدی هستند زیرا فقط مهاجمان از آن ها آگاهی دارند. هنگامی که مجرمان به یک شبکه نفوذ می کنند، می توانند یک حمله فوری را انجام دهند یا صبورانه منتظر فرصت مناسب برای حمله باشند.

چه افرادی و با چه اهدافی حملات روز صفر را انجام می دهند؟

حملات Zero-Day Attack توسط انواع مختلفی از عوامل مخرب اجرا می شوند که هر کدام با انگیزه های متفاوتی این کار را انجام می دهند که از مهمترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- مجرمان سایبری:

این هکرهایی عمدتاً با انگیزه مالی هستند. آنها از آسیب‌ پذیری‌ های روز صفر برای انجام فعالیت ‌هایی مانند سرقت داده ‌های حساس، انجام حملات باج‌ افزار یا شرکت در سرقت هویت برای اهداف پولی سوء استفاده می‌ کنند.

2- هکتیویست ها:

این هکرها به دلایل سیاسی یا اجتماعی این کار را انجام می دهند. هدف آنها افزایش آگاهی و جلب توجه به موضوعات خاص است. آنها از حمله روز صفر به عنوان ابزاری برای نشان دادن علنی نارضایتی خود و ترویج هدف خود استفاده می کنند.

3- جاسوسی شرکتی:

هکرهایی که در سازمان ‌های جاسوسی شرکتی با هدف دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس این کار را انجام می دهند. آن ها از آسیب ‌پذیری ‌های روز صفر برای استخراج داده های ارزشمند، اسرار تجاری یا مزیت ‌های رقابتی به نفع خود یا مشتریانشان استفاده می‌ کنند.

4- جنگ سایبری:

بازیگران یا نهادهای سیاسی تحت حمایت دولت ها در حمله روز صفر به عنوان بخشی از استراتژی‌ های جنگ سایبری شرکت می‌ کنند. این بازیگران ممکن است از زیرساخت های سایبری دیگر کشورها جاسوسی کرده یا عملیات تهاجمی را برای به دست آوردن مزایای نظامی، اقتصادی یا سیاسی انجام دهند.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که این دسته بندی ها متقابلاً منحصر به فرد نیستند و ممکن است بین عوامل مخرب مختلف در انگیزه ها و اقدامات همپوشانی وجود داشته باشد.

در حمله روز صفر از چه آسیب پذیری هایی استفاده می شود؟

بهره ‌برداری ‌های روز صفر می ‌توانند آسیب‌ پذیری‌ ها را در سیستم ‌های مختلف مورد هدف قرار دهند، از جمله موارد زیر:

1. سیستم های عامل
2. مرورگرهای وب
3. برنامه های کاربردی آفیس
4. برنامه های منبع باز
5. سخت افزار و سیستم عامل
6. دستگاه های اینترنت اشیا (IoT).

در نتیجه، طیف وسیعی از اهداف بالقوه را می توان تحت تأثیر قرار داد که مهمترین آن ها به صورت زیر است:

• افرادی که از سیستم های آسیب پذیر مانند مرورگرها یا سیستم عامل ها استفاده می کنند، ممکن است قربانی حملات شوند. هکرها از آسیب پذیری های امنیتی برای به خطر انداختن دستگاه ها و به طور بالقوه مونتاژ بات نت های بزرگ سوء استفاده می کنند.

• افراد یا سازمان هایی که به داده های تجاری ارزشمند دسترسی دارند، ممکن است هدف حملات روز صفر با هدف استخراج یا به خطر انداختن چنین اطلاعاتی قرار گیرند.

• دستگاه های سخت افزاری، سیستم عامل و دستگاه های اینترنت اشیا (IoT) نیز می توانند مورد هدف قرار گیرند. بهره‌برداری از آسیب ‌پذیری ‌ها در این سیستم‌ ها به هکرها این امکان را می ‌دهد تا بر عملکرد آن‌ ها کنترل داشته یا سیستم را به خطر بیاندازند.

• کسب‌ و کارها و سازمان ‌های بزرگ به دلیل ارزش داده ‌ها یشان، اهداف بالقوه‌ای هستند. حمله روز صفر می تواند منجر به نقض داده ها، ضررهای مالی یا اختلال در عملیات شود.

• سازمان‌ های دولتی و نهادهای دخیل در امنیت ملی ممکن است هدف Zero-Day Attack برای جاسوسی یا اهداف مخرب قرار گیرند.

تفاوت حملات روز صفر هدفمند با حملات غیرهدفمند

مهم است که تمایز بین حملات روز صفر هدفمند و غیرهدفمند را درک کنیم. تمایز بین این دو حمله در دو تعریف زیر خلاصه می شود:

• حملات هدفمند روز صفر به اهداف خاص و بالقوه با ارزشی مانند سازمان ‌های بزرگ، سازمان‌ های دولتی یا افراد برجسته هدایت می ‌شوند.
• حملات غیرهدفمند روز صفر معمولاً علیه کاربران سیستم‌ های آسیب ‌پذیر انجام می‌ شوند، با هدف سوءاستفاده از هر چه بیشتر کاربران، حتی اگر به طور خاص هدف قرار نگیرند. در چنین مواردی، داده‌ ها و حریم خصوصی کاربر معمولی می‌ تواند به عنوان آسیب جانبی به خطر بیفتد.

به طور کلی، بهره ‌برداری‌ های روز صفر این پتانسیل را دارند که هم بر اهداف خاص و هم بر طیف گسترده‌ تری از کاربرانی که در معرض سیستم‌ های آسیب‌ پذیر هستند تأثیر بگذارد.

نحوه شناسایی حمله روز صفر

شناسایی Zero-Day Attack به دلیل ماهیت متنوع آسیب ‌پذیری‌ های روز صفر می ‌تواند چالش ‌برانگیز باشد که می‌ت واند به اشکال مختلف مانند شکاف ‌های رمزگذاری، مسائل مجوز، ضعف‌ های الگوریتم، باگ ‌ها، نقص‌ های امنیتی رمز عبور و موارد دیگر ظاهر شود. از آنجایی که اطلاعات دقیق در مورد اکسپلویت های روز صفر تنها پس از کشف آن ها در دسترس قرار می گیرد، شناسایی آنها در زمان واقعی مشکلاتی را ایجاد می کند.

سازمان‌ هایی که هدف سوء استفاده‌ های حمله روز صفر قرار می‌ گیرند، ممکن است فعالیت‌ های غیر منتظره یا مشکوک، مانند الگو های ترافیک غیرمعمول یا اسکن ‌هایی را که از یک مشتری یا سرویس نشات می ‌گیرد، مشاهده کنند. در کل چندین تکنیک می تواند به تشخیص حمله روز صفر کمک کند که در زیر به آن ها اشاره شده است.

1- ارجاع به پایگاه های داده بدافزار

پایگاه های داده موجود حاوی اطلاعات بدافزارهای شناخته شده و رفتارهای آنها می تواند به عنوان مرجع عمل کند. در حالی که این پایگاه های داده به طور مرتب به روز می شوند و به عنوان نقطه شروع مفید هستند، اما محدودیت هایی دارند زیرا بهره برداری های روز صفر بنا به تعریف جدید و ناشناخته هستند و در این پایگاه داده های فعلی وجود ندارند.

2- تشخیص مبتنی بر رفتار

این رویکرد در تشخیص حمله روز صفر به جای بررسی خود کد، بر تجزیه و تحلیل تعاملات فایل ‌ها یا نرم ‌افزار با سیستم هدف متمرکز است. هدف آن شناسایی رفتارهای مشکوک و تعیین اینکه آیا آن ها نشان دهنده اقدامات مخرب هستند یا خیر، است.

3- استفاده از یادگیری ماشین

امروزه به طور فزاینده ‌ای از تکنیک‌ های یادگیری ماشین برای شناسایی Zero-Day Attack استفاده می‌ شود. این روش‌ ها از داده ‌های تاریخی اکسپلویت ‌های ثبت‌ شده قبلی برای ایجاد یک خط پایه برای رفتار عادی سیستم استفاده می ‌کنند. با مقایسه تعاملات سیستم فعلی با خط پایه ایجاد شده، ناهنجاری هایی که به طور بالقوه حمله روز صفر را نشان می دهند، قابل تشخیص هستند. با در دسترس قرار گرفتن داده های بیشتر، دقت تشخیص بهبود می یابد.

4- سیستم های تشخیص ترکیبی

اغلب، ترکیبی از سیستم های تشخیص مختلف برای افزایش اثربخشی شناسایی حمله روز صفر استفاده می شود. این می تواند شامل ترکیبی از تشخیص مبتنی بر امضا، تجزیه و تحلیل رفتار، الگوریتم های یادگیری ماشین و تکنیک های تشخیص ناهنجاری باشد.

با ظهور آسیب‌ پذیری ‌های روز صفر جدید، به ‌روزرسانی و تطبیق مداوم مکانیسم‌ های تشخیص و استفاده از ترکیبی از تکنیک ‌ها برای افزایش شانس شناسایی و پاسخ به موقع به چنین حملاتی، بسیار مهم است.

چگونه با حملات روز صفر مقابله کنیم؟

برای محافظت در برابر حملات روز صفر و محافظت از داده های حساس، رعایت بهترین شیوه‌ های امنیت سایبری برای افراد و سازمان ‌ها بسیار مهم است. در اینجا برخی از اقدامات کلیدی وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند:

1- به روز بودن نرم افزار و سیستم عامل

به طور منظم نرم افزار و سیستم عامل خود را به روز کنید تا مطمئن شوید که آخرین وصله های امنیتی را دارید. فروشندگان اغلب به‌ روزرسانی‌ هایی را منتشر می‌ کنند که آسیب ‌پذیری ‌های تازه کشف ‌شده را برطرف می‌ کنند و محافظت بیشتری در برابر سوء استفاده‌ های حمله روز صفر ارائه می ‌دهند.

2- عدم استفاده از برنامه های غیر ضروری

برای کاهش سطح حمله احتمالی، تعداد برنامه های نصب شده روی سیستم خود را محدود کنید. نرم افزارهای غیر ضروری احتمال وجود آسیب پذیری هایی را افزایش می دهد که می توانند توسط مهاجمان مورد سوء استفاده قرار گیرند.

3- استفاده از فایروال

از فایروال به عنوان یک اقدام دفاعی حیاتی در برابر تهدیدات روز صفر استفاده کنید. فایروال خود را طوری پیکربندی کنید که فقط تراکنش های شبکه ضروری را مجاز کند و با این کار محافظت در برابر حملات احتمالی را به حداکثر برسانید.

4- آموزش کاربران در سازمان ها

بسیاری از حملات روز صفر از خطاهای انسانی یا عدم آگاهی سوء استفاده می کنند. آموزش کارکنان و کاربران در مورد بهترین شیوه های امنیت سایبری و ترویج عادات ایمنی و ایمنی خوب می تواند به طور قابل توجهی محافظت در برابر سوء استفاده های حمله روز صفر و سایر تهدیدات دیجیتال را افزایش دهد.

به یاد داشته باشید، در حالی که این اقدامات می تواند به کاهش خطرات مرتبط با حمله روز صفر کمک کند، اتخاذ یک رویکرد امنیت سایبری جامع که شامل نظارت پیشگیرانه، اطلاعات تهدید و استراتژی های واکنش به حمله باشد بسیار اهمیت دارد.

نتیجه گیری

حمله روز صفر یا Zero-Day Attack یکی از مرموزترین حملات امنیت سایبری است که امروز سازمان ها و ئتی دولت ها را تهدید می کند. در این مطلب از مجله داناپ ما در مورد اینکه حمله روز صفر چیست، چگونه انجام میشود، قربانیان این حمله چه کسانی هستند و بسیاری دیگر از ابعاد مختلف آن به بحث پرداختیم. همچنین در موراد راه های تشخیص حمله و چگونگی مقابله با آن نیز اطلاعاتی ارائه شد. به امید اینکه این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

سوالات متداول