کاربردپذیری چیست؟ + 3 اصل اساسی Useability

کاربردپذیری یا Useability بخشی از تجربه کاربری (User Experience) است و به سهولت دسترسی و استفاده از یک محصول یا وبسایت اشاره دارد. ویژگی های یک محصول همراه با خواسته و انتظار کاربر از آن، میزان کاربردپذیری آن را تعیین می کند.

اهمیت کاربرد‌پذیری

در وب، کاربردپذیری یک شرط مهم برای بقاست. اگر استفاده از یک سایت دشوار باشد، کاربر به سرعت آن صفحه را می بندد و شاید هرگز به آن بازنگردد. اگر صفحه اصلی وبسایت شما نتواند ارزش پیشنهادی اصلی شما را به کاربر توضیح دهد و کاربر متوجه نشود در وبسایت شما چه کاری می تواند انجام دهد، به طور قطع وبسایت شما را در کوتاه ترین زمان ممکن ترک خواهد کرد.

همچنین اگر مطالعه مطالب وبسایت شما دشوار باشد و کاربران نتوانند پاسخی برای سوالات خودشان بیابند، به سرعت وبسایت شما را ترک می‌کنند. نکته اینجاست که وبسایت محصولی نیست که کاربران برای استفاده از آن یک دفترچه راهنما را مطالعه کنند یا انتظار داشته باشیم آنها مدت زمان زیادی را صرف کنند تا سر از کار وبسایت و چگونگی کار کردن با آن دربیاورند. همینطور رقبا هم هر روز بیشتر شده و یک سایت چندین نمونه خواهد داشت پس کاربر الزامی به استفاده از وبسایت شما ندارد.

بنابراین مورد توجه قرار دادن Useability و اهمیت دادن به مسائلی که در بالا ذکر شد می تواند به شدت در کاهش هزینه های شما برای جذب کاربر و تبدیل آنها به مشتری موثر وافع شود.

رابط کاربردپذیر (Useable Interface) سه اصل اساسی دارد :

1. کاربر در اولین ارتباط خود با وبسایت باید بتواند به سادگی با آن کار کند و محیط وبسایت برای او آشنا باشد . به عنوان مثال، اگر کاربردپذیری برای وبسایت یک آژانس مسافرتی به خوبی طراحی شده باشد، کاربر باید بتواند با انجام چند عمل ساده سریعا بلیط خود را رزرو کند.

2. کاربران باید از طریق استفاده از وبسایت به هدف خود دست پیدا کنند. اگر هدف کاربر رزرو یک پرواز خاص باشد، یک طراحی خوب او را از طریق ساده ترین فرایند برای خرید بلیط هدایت خواهد کرد.

3. کاربر باید بتواند رابط کاربری و نحوه استفاده از وبسایت را در مراجعات بعدی خود به یاد بیاورد. بنابراین، طراحی خوب در سایت آژانس مسافرتی به این معنی است که کاربر باید بتواند به سادگی کار با آن را یاد بگیرد و بلیط خود را به راحتی رزرو کند.

طراحان به خصوص طراحان تجربه کاربری (UX)، تمایل دارند کاربردپذیری (Useability) را در طول فرآیند توسعه محصول، از نمونه اولیه گرفته تا نهایی اندازه گیری کنند، به این دلیل که کاربردپذیری تعیین می کند آیا ویژگی های موجود در طراحی باعث ثبات محصول می شود یا آن را به سمت شکست می برد.

چگونه می توان کاربردپذیری را بهبود داد؟

روش های زیادی برای بررسی و گرفتن تست کاربردپذیری وجود دارد که اساسی ترین و مفید‌ترین روش، تست کاربری (User Testing) است. که دارای سه مرحله می باشد :

1. تعدادی از کاربران وبسایت یا کارمندان یک شرکت را برای اجرای تست انتخاب می نماییم.
2. از کاربران انتخاب شده می خواهیم تا با وبسایت مشغول به کار شوند.
3. در مرحله آخر باید کارهای آنها را زیر نظر بگیریم و ببینیم در چه مراحلی از کار با مشکل مواجه می شوند و چه مراحلی را به سرعت و به سادگی درک می کنند. (توجه داشته باشید که در هر دو صورت شما نباید عکس العملی از خودتان نشان دهید تا روند طبیعی کار آنها با وبسایت به هم نخورد.)

نکته حائز اهمیت این است که باید این تست را تک تک از کاربران بگیرید و اجازه دهید کاربر مشکلات خود با وبسایت را به تنهایی و به شیوه خود برطرف نماید. اگر شما به آنها کمک کنید و یا توجه کاربر را به بخش خاصی از صفحه جلب کنید، نتیجه تست دارای خطا خواهد بود.

معمولا برای مشخص کردن مهم ترین مسائل کاربردپذیری در طراحی، گرفتن تست از 5 کاربر کافی است. به جای اجرای یک بررسی بزرگ و گران، بهتر است که تعداد زیادی تست کوچکتر اجرا کنید و بین هر کدام از آن تست ها طراحی را بهینه کنید. بنابراین شما می توانید به محض شناسایی نواقص و کمبودها آنها را برطرف کنید.

طراحی‌ مجدد یکی از بهترین راه کارها برای افزایش کیفیت تجربه‌ کاربری است. هر چه نسخه های بیشتر و ایده های رابط بیشتری با کاربران تست کنیم، بهتر است.