بازاریابی ویروسی چیست + راهنمای جامع انجام آن

بازاریابی ویروسی یا وایرال مارکتینگ (Viral Marketing) استراتژی است که در آن صاحبان کسب و کار مشتریان خود را، بدون اعمال هیچ هزینه ای تشویق به معرفی برند، محصولات و محتواهای خود می کنند.

این روش شباهت بسیاری به منتشر شدن ویروس در یک محیط دارد با این تفاوت که در یک کسب و کار اینترنتی، ویروس در واقع همان محتوا، شعار یک برند یا محصولات و خدمات یک کسب و کار می باشد.

در واقع شما می توانید با اجرای کمپین های بازاریابی ویروسی، اسم و رسم برند خود را بر سر زبان ها انداخته و در واقع با توزیع ویروسی و پشت سرهم محتوای مربوط به کسب و کارتان، نام خود را در ناخودآگاه مخاطبان و عموم مردم جا بیاندازید. در ادامه این مقاله به بررسی دقیق تر بازاریابی ویروسی می پردازیم و فواید آن را در کسب و کارهای اینترنتی نیز توضیح خواهیم داد.

بازاریابی ویروسی یا وایرال مارکتینگ چیست؟

بازاریابی ویروسی یا وایرال مارکتینگ در واقع استراتژی های به کار گرفته شده برای انتقال پیام های بازاریابی از یک فرد به افراد دیگر می باشد. در واقع با استفاده از این راهکار هر مشتری برای به اشتراک گذاری محتوای یک کسب و کار ترغیب می شود. بدون اینکه صاحبان آن کسب و کار کوچک ترین هزینه ای صرف کنند هر مشتری آلوده به محتوای ویروسی یک برند خاص شده و محصولات و شعارهای تبلیغاتی آن را با دیگران به اشتراک می گذارد.

دقیقا مانند ساز و کار یک ویروس، این استراتژی با بهره گیری از ویژگی رشد تصاعدی باعث توزیع و انتشار محتوای یک برند در بین هزاران یا میلیون ها نفر می شود و در واقع مشتریان یک شرکت با میل و علاقه شخصی خود سعی می کنند تا محتوا یا محصولات آن شرکت را منتشر کنند، بدون اینکه از انجام این کار آگاه باشند! به عبارت دیگر به کمک بازاریابی ویروسی مشتری بدون اینکه مبلغی دریافت کند به عنوان یک بازاریاب برای ترویج آگاهی از برند شما (Brand Awareness) نهایت تلاش خود را انجام می دهد.

جنس محتوای تولید شده در این نوع از بازاریابی خیلی مهم نیست و در واقع چیزی که مهم است بستر فعالیت آن یعنی اینترنت می باشد. جنس محتوای ویروسی طراحی شده توسط شما می تواند یک مقاله آموزشی، یک انیمشین کوتاه یا یک چالش اینستاگرامی پیش و پا افتاده باشد. اما به خاطر داشته باشید که محتوای ویروسی شما باید و باید افراد را به اشتراک گذاری آن با دیگران ترغیب و تشویق کند.

برخی معتقدند پیام و محتوای ویروسی شده هر چه ساده تر باشد، بهتر در ذهن افراد ماندگار می شود در حالی که برخی دیگر بر این باورند که هر چه محتوای ویروسی عمیق تر باشد، افراد تمایل بیشتری در اشتراک گذاری آن با دیگران نشان می دهند.

مزایای استفاده از بازاریابی ویروسی

• تهیه لیست مشتری پیشرفته : لیست مشتری در حقیقت در حوزه بازاریابی آفلاین بسیار کاربردی است، فرض کنید شما پیتزا می فروشید بنابراین دوست دارید مشتریان تجربه مثبت خود از خوردن پیتزای شما را با دیگر افراد به اشتراک بگذراند. البته تنها تعداد و کمیت مشتریان مطرح نیست بلکه کیفیت مشتریان شما نیز در جذب افراد دیگر تاثیرگذار است. بنابراین به کمک بازاریابی ویروسی می توانید یک لیست پیشرفته از مشتریان خود تهیه کنید. به عنوان مثال مشتری (A) که کاملا از محصولاتتان رضایت دارد، شما را به دوستش (B) معرفی می کند سپس او به مشتری جدیدتان تبدیل می شود و اگر از محصولات و خدمات شما راضی باشد شما را به دوستش (C) معرفی می کند. بدین ترتیب از مشتری قدیمی تان یعنی A، مشتریان B و C را به دست آورده اید و با ادامه این روند یک لیست بلند بالا و پیشرفته خواهید داشت.

• رشد چشمگیر در زمان کوتاه :

به طور حتم تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چرا به این نوع از مارکتینگ، بازاریابی ویروسی گفته می شود. در پاسخ به این سوال باید بگوییم که چون ساز و کار آن همانند انتشار یک ویروس عمل می کند و در واقع باعث افزایش تصاعدی مشتریان می شود. در حقیقت محتوای تولید شده در بازاریابی ویروسی زمانی که در معرض دید عموم قرار می گیرد، به سرعت در همه جا پخش می شود و به تعبیری می توان گفت که این محتوا واگیردار است. همانطور که یک بیماری ویروسی پتانسیل شیوع و انتشار بسیار بالایی دارد شما نیز پس از اعمال استراتژی های بازاریابی ویروسی (Viral Marketing Strategies) باید انتظار افزایش چشم گیر تعداد مشتریان خود را داشته باشید.

• کسب اعتبار :

این روش از طریق مشتریان شما انجام می شود به گونه ای که در مدت زمان کوتاهی برند شما توسط افراد زیادی شناخته خواهد شد که به طبع باعث افزایش اعتبار شما نیز می شود. در این روش هر مشتری مانند یک حلقه از زنجیر می باشد که محتوای کسب و کار شما را به حلقه بعدی انتقال می دهد و در مجموع زنجیره ای عظیم از مشتریان می سازد که منجر به اعتباربخشی به کسب و کار شما نیز می شود.

• صرفه جویی در هزینه تبلیغات :

برای بهتر دیده شدن در فضای اینترنت شما باید از روش های دیگری در کنار بازاریابی ویروسی استفاده کنید که طبیعتا هزینه هایی نیز برای شما به دنبال خواهد داشت. اما با رعایت قواعد و نکات این نوع بازاریابی در مدت زمان کوتاه مخاطبین بسیاری کسب خواهید کرد به گونه ای که نیاز به استفاده از روش های دیگر نخواهید داشت. به عبارت دیگر آنقدر در اینترنت در معرض دید مخاطبین جدید قرار می گیرید که نیازی به تبلیغ کسب و کارتان نخواهید داشت.

بازاریابی ویروسی چگونه کار می کند؟

برای انجام این کار نیازی به اقدامات پیچیده ندارید.  تنها کافیست یک ویدیو یا عکس جذاب تولید کنید و آن را روی اینترنت قرار دهید. ابتدا باید محتوای مورد نظر را به چند نفر معرفی کنید و سپس با کمی صبر و تامل، خود کاربران با اشتراک گذاری آن محتوا کارهای لازم را انجام می دهند.

در برخی موارد انتشار ویروسی محتوا به‌ صورت تصادفی اتفاق می افتد و پس از فراگیر شدن، موج مثبتی در سراسر اینترنت به راه می اندازد. اما برای معرفی حرف ‎ای یک برند باید با برنامه ریزی دقیق تری پیش رفت تا نتیجه مطلوب حاصل شود. به عنوان مثال می توان از دو روش برای معرفی یک ویدئوی تبلیغاتی استفاده کرد: در روش اول محتوا به‌ طور مستقیم ارائه می شود، به گونه ای که مخاطبان در همان نگاه اول آگاه هستند که در حال مشاهده یک محتوای تبلیغاتی می باشند. اما در روش دوم هدف اصلی در ویدئوی منتشر شده پنهان بوده و به صورت غیر مستقیم در ناخودآگاه مخاطب تزریق می شود.

اکنون پس از آشنایی با مفهوم بازاریابی ویروسی، مزایای آن و چگونگی کارکرد آن به ویژگی های محتوای تولید شده یا همان محتوای ویروسی میپردازیم :

ویژگی های محتوای بازاریابی ویروسی :

یکی از عناصر اصلی بازاریابی ویروسی، محتوای تولید شده در آن است به گونه ای که در مدت زمان کوتاهی قابلیت نشر گسترده یا همان ویروسی شدن را داشته باشد. به عبارت دیگر اگر محتوای تولید شده ویژگی های مربوط به وایرال مارکتینگ را دارا نباشد، هر چقدر هم که برای نشر و تبلیغ آن تلاش کنید باز هم نتایج حاصل از آن به چشم نمی آید. در ادامه با ارائه مثال به بررسی 10 ویژگی مهم محتوای ویروسی خواهیم پرداخت :

• شگفت زده کردن مخاطبان :

مردم دوست دارند از طریق به اشتراک گذاری مطالب (عکس، ویدئو، پادکست)، دوستان و آشنایان خود را شگفت زده کنند. آنها به انتشار محتوای آموزشی و جدید علاقمند هستند، بخصوص اگر عقاید خود یا دوستانشان را به چالش بکشد. نظر سنجی ۲۰۱۳ برایان کارتر درباره به اشتراک گذاری مطالب فیسبوک نشان داده مردم دیوانه و عاشق محتواهای جذاب و شگفت انگیز هستند. با نگاهی به رتبه اول محتوای اشتراک گذاری شده در سال 2015 به این موضوع پی خواهیم برد که جذابیت محتوا رکن اساسی برای همه گیر شدن یا ویروسی شدن آن می باشد.

– ماالشعیر دشمن آلزایمر ! (حدود 1 میلیون بار اشتراک گذاری) :

شب های پایانی سال 2014 و نزدیک به کریسمس انتشار این محتوای پزشکی در یکی از مجلات اینترنتی شهر لندن، جذابیت بسیاری برای مردم داشت به طوری که آنها با به اشتراک گذاری این محتوا به استقبال تعطیلات سال نو رفتند.

• استفاده از Trend ها :

همه ما می دانیم که ترندها چقدر تاثیر گذار هستند به گونه ای که با اظهار نظر درباره موضوعات مطرح یا گنجاندن آنها در محتوای تان می توانید ارتباط بین خود و مخاطبان را افزایش دهید. به عبارت دیگر سعی کنید درباره موضوعات محبوب و به روز در محتوای خود استفاده کنید تا مخاطبان را هرچه بیشتر به سمت خود بکشانید. برای مثال در سال 2015 اکثر محتوای تولید شده دارای تِم (Theme) زامبی و علمی تخیلی بودند.

– سفر دریایی همراه با زامبی ها ! ( حدود 1/5 میلیون بار اشتراک گذاری) :

سایت خبری فاکس نیوز (Fox News) بسیار محبوب است، اما این پست آن به میزان سرسام آوری توسط مردم به اشتراک گذاشته شد به گونه ای که فاکس نیوز هیچ گاه به این سطح از اشتراک گذاری نزدیک هم نخواهد شد!

• الهام بخش بودن :

نقل قول های انگیزشی و الهام بخش (تصاویر و سخنرانی های انگیزشی) نوعی محتوا در اینترنت هستند که به محبوبیت زیادی دست پیدا کرده اند. محتوای الهام بخش انواع مختلفی مانند شکل داستانی، ورزشی و غیره دارند بدین گونه که که اشتیاق مردم برای به اشتراک گذاری نقل قول های الهام بخش تمامی ندارد.

– 51 جمله زیبا در ادبیات جهان (حدود 4 میلیون بار اشتراک گذاری) :

مقالاتی که به صورت فهرست وار تهیه می شوند در صدر مطالب ویروسی جای دارند، برای مثال سایت Buzz Feed منبع بسیار خوبی برای اینگونه پست ها می باشد که می توانید برای تولید محتوا از آن کمک بگیرید.

• استفاده از عکس های فوق العاده :

مطالب فهرست وار به همراه عکس های شگفت انگیز یکی از ایده آل ترین نوع محتواها هستند. گوگل اخیرا نگاه خود را به طور ویژه ای معطوف به عکس های یک محتوا کرده است به گونه ای که مطالب حاوی عکس را در اولویت قرار می دهد.

– 52 مکان توریستی برای بازدید در سال 2019 (حدود نیم میلیون بار اشتراک گذاری) :

این مطلب در نشریه نیویورک تایمز رتبه چهارم اشتراک گذاری را دارد چرا که به صورت فهرست وار تهیه شده است. علاوه بر این عکس های با کیفیت بالایی از مکان های توریستی دنیا در آن گنجانده شده است.

• استفاده از حیوانات با نمک :

یک مطلب حاوی عکس های بچه گربه، سگ یا حیوانات خانگی کوچک جذابیت بسیاری برای مخاطبان دارد. به عنوان مثال در برخی از ویدیوها لباس های خاصی بر تن گربه های خانگی می کنند یا درباره پرستاری سگ از نوزاد فیلم های جالب درست می کنند، در واقع به همین سادگی میلیون ها اشتراک برای محتوای خود به دست می آورند.

• جنجالی بودن محتوا :

ایجاد جنجال و کلکل های معمولی تعامل افراد را بیشتر می کند، البته این گونه محتوا در برخی اوقات باعث ایجاد تفرقه و دودستگی نیز می شود. با این حال مردم دوست دارند با اشتراک گذاری این نوع مطالب نشان دهند که جزئی از یک گروه یا حامی یک دیدگاه خاص می باشند. در واقع آنها از این طریق وفاداری یا تعلق خاطر خود را ثابت می کنند. ( معمولا پست های تیم های پرطرفدار مثل پرسپولیس و استقلال یا پست های طرفداران رئال مادرید و بارسلونا در این دسته قرار می گیرند.)

• نکات سلامت و تناسب اندام :

در دهه اخیر توجه به حوزه سلامت و داشتن اندامی زیبا از دغدغه های اصلی مردم به شمار می رود، در حقیقت دسترسی به اینگونه مطالب بدون پرداخت هزینه های مالی، نکات بسیار مثبتی در زمینه سلامتی و تناسب اندام در اختیار مخاطبان قرار می دهد.

– 12 حرکت ورزشی برای داشتن اندامی زیبا ( حدود 1 میلیون بار اشتراک گذاری) :

این مطلب مرتبط با حوزه سلامتی به صورت فهرست وار تهیه شده است که شما با استفاده از عکس های افراد خوش اندام می توانید مخاطب را به خواندن و در نهایت اشتراک گذاری آن ترغیب کنید.

• آزمون های تست شخصیت، رنگ و … :

مردم عاشق کوئیزها هستند، مخصوصا اگر به کمک آن اطلاعاتی درباره خودشان کسب کنند. در حقیقت مردم این نوع از محتوا را دوست دارند چون می توانند به راحتی آن را با دوستانشان به اشتراک بگذارند. بیشتر این آزمون ها خصوصیات شخصیتی فرد را از او می پرسند که با انجام اشتراک گذاری قادر به مشاهده نتایج آن می باشند. این نوع مطالب به سرعت منتشر می شوند بخصوص اگر نتیجه آزمون آنها را فردی مثبت نشان دهد.

– آزمون رنگ (حدود 5 میلیون بار اشتراک گذاری):

این نوع آزمون در واقع سر و صدای بسیاری در فیسبوک به پا کرد به گونه ای که از ابتدای برخورد شما را جذب خود می کرد، در حقیقت شما برای اینکه بتوانید رتبه و نمره خود را در این آزمون به دیگران نشان دهید مجبور به اشتراک گذاری آن هستید که همین امر باعث افزایش چشم گیر تعداد اشتراک گذاری ها می شود. در لینک زیر نمونه هایی از این آزمون برای استفاده شما قرار گرفته است.

https://www.magiquiz.com/quiz/can-you-actually-see-all-the-colors-2/

کانال های انتشار یک محتوای ویروسی

در فرآیند ویروسی کردن یک محتوا باید به این نکته توجه داشت که در حقیقت راز موفقیت در ویروسی شدن، انتقال پیام باکیفیت و مناسب به پیام رسان های درست، در بستر یک محیط امن و مناسب می باشد. به همین خاطر ما در ادامه سعی در بررسی این سه کلمه کلیدی خواهیم داشت :

• پیام :

پیام های جذاب تر و به یاد ماندنی تر، محتوای بهتری برای بازاریابی ویروسی هستند. شما می توانید با اعمال راهکارهایی بسیار آسوده، یک پیام ساده را به یاد ماندنی تر، جالب‌تر و اثربخش تر کنید. در واقع این پیام منحصر به فرد در عین سادگی باید محتوای تبلیغاتی شما را در برداشته باشد و مخاطب را به اشتراک گذاری ترغیب کند.

• پیام رسان :

برای ویروسی شدن یک پیام در واقع به ۳ نوع پیام رسان نیاز داریم که شامل متخصصین بازار، افراد تاثیرگذار و فروشندگان هستند. متخصصین بازار (Market Specialists) افرادی هستند که همیشه در نبض مارکت قرار دارند و هر اتفاقی که بیافتد، آنها زودتر از همه باخبر می شوند. افراد تاثیرگذار نیز (Influencers) مخاطبانی هستند که ارتباطات اجتماعی بسیار زیادی دارند، همه جا حضور دارند و از محبوبیت زیادی در بین مردم برخوردارند (می توانید مقاله اینفلوئنسر مارکتینگ چیست را برای آشنایی بیشتر با این مدل از بازاریابی مطالعه کنید). فروشندگان نیز افرادی هستند که در صورت نیاز، پیام را از متخصصان بازار دریافت و آن را جذاب تر می‌کنند و سپس آن پیام را برای انتشار در اختیار افراد تاثیرگذار قرار می دهند.

• محیط :

محیط یکی از عناصر تاثیرگذار در بازاریابی ویروسی (Viral Marketing) است چرا که مخاطبان نسبت به محیط اطراف خودشان بسیار هوشیار و حساس هستند به طوری  که تغییرات اندک در آن منجر به بروز نتایج بزرگ می شود. بنابراین شما باید محتوایی متناسب با محیط انتشار، ارزش ها و نگرش های رایج در آن محیط انتخاب کنید.

در حقیقت کانال ها و روش های بسیاری برای انتشار محتوای ویروسی وجود دارند که می توان افراد بسیاری را از طریق آنها جذب کرد. برای مثال انتشار محتوای تبلیغاتی از طریق ایمیل، شبکه های اجتماعی (اینستاگرام، لینکدین و فیسبوک) و سایت های اشتراک گذاری ویدیو مانند آپارات تاثیرات بسزایی در جذب مخاطب و مشتری دارد.

روش های مختلف بازاریابی ویروسی

1. بازاریابی ویروسی ارزشی : در این روش کیفیت بالای یک محصول باعث می شود که مشتری، آن محصول را به فرد دیگری معرفی کند. در حقیقت در این روش تنها با انتشار محتوای ویروسی نمی توانید مشتریان را جذب کسب و کار خود کنید بلکه کیفیت و درجه یک بودن محصولتان اصلی ترین ویژگی این نوع بازاریابی می باشد.
2. بازاریابی ویروسی حیله ای : در این نوع از بازاریابی، شما به عنوان مدیر یک کسب وکار با ارائه پاداش به مشتریان خود آنها را مجاب به معرفی محصولات می کنید. در واقع او به عنوان فروشنده شما عمل کرده و در ازای معرفی برند، فروش محصولات و جذب مشتری پاداشی (مانند کدهای تخفیفی، محصولات رایگان و پورسانت) دریافت می کند.
3. بازاریابی ویروسی حیاتی : در این روش فرد باید احساس کند با به اشتراک گذاری محصول یا خدمات شما نیازهای افراد دیگری نیز برطرف خواهد شد. برای مثال استفاده از محصول شما آنقدر برای او کاربرد داشته که فکر می کند نیازهای دیگران نیز با استفاده از آن برطرف خواهد شد. بنابراین سعی در اشتراک گذاری هر چه بیشتر محتوای کسب و کار شما با دیگران خواهد کرد.
4. بازاریابی ویروسی ناخوشایند : این روش در حقیقت روی دیگر سکه بازاریابی ویروسی است به گونه ای که در آن مشتری به علت تجربه ناخوشایند و کیفیت پایین محصول سعی دارد دیگران را نیز به عدم خرید و استفاده از آن تشویق کند. در حقیقت شما باید محصولات باکیفیت بالایی تولید کنید که گرفتار این نوع از بازاریابی نشوید چرا که به سرعت تمام اعتبار خود را از دست خواهید.

نتیجه گیری

طی سالیان اخیر، دنیای تبلیغات در حوزه دیجیتال مارکتینگ بسیار تخصصی و پیچیده شده است به گونه ای که مفاهیم عجیبی در آن به وجود آمده است. بازاریابی ویروسی (Viral Marketing) یکی از این مفاهیم عجیب و غریب است که برخلاف نام آن اجرا و آشنایی با مراحل مختلف آن بسیار ساده است. به علاوه اجرای بازاریابی ویروسی، از طریق به اشتراک گذاری یک محتوای ویروسی شده توسط مردم عادی به صورت معجزه آسایی جذب مشتری شما را افزایش خواهد داد. بنابراین سعی کنید این نوع بازاریابی را در استراتژی های مارکتینگ سازمان خود بگنجانید.