تحلیل SWOT چیست؟ + 3 گام انجام آن + مثال

تحلیل SWOT چارچوبی است که برای ارزیابی موقعیت رقابتی شرکت و توسعه برنامه ریزی استراتژیک استفاده می‌شود. ماتریس SWOT، عوامل داخلی و خارجی و همچنین پتانسیل فعلی و آینده را ارزیابی می‌کند. ماتریس SWOT برای آسان کردن یک نگاه مبتنی بر واقعیت و مبتنی بر داده‌ها به نقاط قوت و ضعف یک سازمان طراحی شده است. شرکت‌ها باید از آن به عنوان یک راهنما استفاده کنند تا بتوانند کسب و کار خود را رونق ببخشند. برای آشنایی بیشتر با تحلیل SWOT، مزایای آن و درک این مفهوم توسط مثال های ساده در ادامه این مقاله از داناپ همراه ما باشید.

تحلیل SWOT چیست؟

تحلیل SWOT چارچوبی برای شناسایی و تحلیل نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدهای (Threats) یک سازمان است. هدف اصلی تجزیه و تحلیل SWOT افزایش آگاهی از عواملی است که در تصمیم گیری تجاری یا ایجاد یک استراتژی تجاری نقش مهم دارند. در ماتریس SWOT محیط داخلی و خارجی و عواملی را که می‌توانند بر دوام یک تصمیم تاثیر بگذارند، تحلیل و بررسی می‌شوند.

درست است که کسب ‌و کارها اغلب از تحلیل SWOT استفاده می‌کنند، اما سازمان‌های غیرانتفاعی و افراد نیز از آن برای ارزیابی شخصی استفاده می‌کنند. همچنین برای ارزیابی ابتکارات، محصولات یا پروژه‌ها می‌توان از ماتریس SWOT استفاده کرد.

چارچوب SWOT به آلبرت هامفری نسبت داده می‌شود که این رویکرد را در دهه‌های 1960 و 1970 در موسسه تحقیقاتی استنفورد آزمایش کرد. ماتریس SWOT در ابتدا برای تجارت و بر اساس داده‌های 500 شرکت توسعه داده شد. بعدها نیز این ماتریس توسط سازمان‌ها در انواع مختلف به عنوان کمک برای طوفان فکری برای تصمیم گیری‌های تجاری پذیرفته شد.

چه زمانی و چرا باید تحلیل SWOT را انجام داد؟

تحلیل SWOT به عنوان یک پشتیبان قدرتمند برای تصمیم‌گیری در نظر گرفته می‌شود، زیرا سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا فرصت‌هایی را که قبلا کشف نشده بود، کشف کنند. همچنین تهدیدها را قبل از اینکه بیش از حد سنگین شوند، برجسته می‌کند.

تجزیه و تحلیل SWOT می‌تواند بازاری را شناسایی کند که در آن یک کسب و کار دارای مزیت رقابتی است. همچنین می‌تواند به افراد کمک کند مسیر شغلی را ترسیم کنند که نقاط قوت آنها را به حداکثر برساند و آنها را در مورد تهدیدهایی که می‌تواند موفقیت را تهدید کند، آگاه کند.

این ماتریس زمانی موثرتر است که برای شناسایی مسائل و نگرانی‌های تجاری به طور عملی استفاده شود. در تحلیل SWOT یک تیم در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند و قادر به اشتراک گذاری آزادانه افکار و ایده‌های خود هستند. بهترین تیم‌ها از تجربیات و داده‌های واقعی برای تحلیل SWOT استفاده می‌کنند.

چرا تجزیه و تحلیل SWOT مهم است؟

تجزیه و تحلیل SWOT می‌تواند به شما در بهبود فرآیندها و برنامه ریزی برای رشد کسب و کارتان کمک کند. ماتریس SWOT تنها برای سازمان‌ها مفید نیست بلکه با تجزیه و تحلیل SWOT شخصی، می‌توانید زمینه‌هایی از زندگی خود را که قابل بهبود هستند، پیدا کرده و آنها را رشد دهید.

1- شناسایی فرصت ها یکی از بزرگترین مزایای SWOT است. این یک نقطه شروع عالی برای استارتاپ ها و تیم‌هایی است که می‌خواهند پیشرفت کنند اما دقیقاً مطمئن نیستند که چگونه شروع کنند. فرصت‌ها می‌توانند از راه‌های مختلفی مانند عوامل خارجی مثل تنوع بخشیدن به محصولات برای ایجاد مزیت رقابتی یا عوامل داخلی مانند بهبود گردش کار تیم به وجود بیایند. در هر صورت، استفاده از فرصت‌ها راهی عالی برای رشد به عنوان یک تیم است.

2- شناسایی نقاط ضعف و تهدیدها در طول تجزیه و تحلیل SWOT می‌تواند راه را برای یک استراتژی تجاری بهتر هموار کند. در نهایت، یادگیری از اشتباهات خود بهترین راه برای برتری است.

3- تحلیل SWOT چیزهایی را که می‌توانند در معرض خطر باشند، شناسایی می‌کند. همیشه مهم است که خطرات را قبل از اینکه باعث نگرانی شوند شناسایی و برطرف کنید.

تعریف ماتریس SWOT

حالا می‌دانیم که هر حرف SWOT مخفف کلمات نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها است. اما هر یک از این عناصر به چه معنا هستند؟ در ادامه به تعریف دقیق تر هر کدام از این عناصر می پردازیم :

نقاط قوت (Strengths)

اولین عنصر تجزیه و تحلیل SWOT نقاط قوت است. نمونه‌هایی از نقاط قوت تحلیل SWOT عبارت اند از:

• کارهایی که شرکت شما به خوبی انجام می‌دهد.
• مزیت‌هایی که به نسبت رقبای خود دارید.
• ویژگی‌هایی که شما را از رقبایتان جدا می‌کند.
• منابع داخلی مانند کارکنان ماهر و آگاه
• دارایی‌های مشهود مانند سرمایه، فناوری‌های اختصاصی و…

همانطور که احتمالا حدس زده‌اید، این عنصر به مواردی می‌پردازد که شرکت یا سازمان شما به خوبی انجام می‌دهد. نقاط قوت می‌توانند چیزهایی نامشهود باشد، مانند ویژگی‌های برند شرکت شما، تیم شما و یا حتی ارتباطات قوی شما برای جلو بردن کارها.

نقاط ضعف (Weaknesses)

هنگامی که نقاط قوت خود را کشف کردید، زمان آن فرا رسیده است که این خودآگاهی انتقادی را به نقاط قوت خود تبدیل کنید. نمونه‌هایی از ضعف‌ها در تحلیل SWOT عبارت اند از:

• چیزهایی که شرکت شما فاقد آن است.
• کارهایی که رقبایتان بهتر از شما انجام می‌دهند.
• فرآیند‌های تجاری که نیاز به بهبود دارند.
• محدودیت منابع
• نداشتن ارتباطات قوی مثل رقبا

چه چیزی کسب و کار یا پروژه شما را متوقف می‌کند؟ این عنصر می‌تواند شامل چالش‌های سازمانی مانند کمبود افراد ماهر و محدودیت‌های مالی یا بودجه باشد.

فرصت ها (Opportunities)

نمونه‌هایی از فرصت‌های تحلیل SWOT عبارت اند از:

• وجود یک بازار جذاب و بدون رقیب (استراتژی اقیانوس آبی)
• رقبای کمی در منطقه شما وجود دارد.
• رویدادهایی که به رشد تجارت شما کمک می‌کنند.
• نیازهای در حال ظهور برای محصولات یا خدمات شما
• پوشش رسانه‌ای شرکت شما

آیا شرکت شما در حال توسعه یک ایده جدید نوآورانه است که بازارهای جدیدی را به سمت محصول یا خدمت شما جذب می‌کند؟ این یک فرصت است. به طور خلاصه، این عنصر از تحلیل SWOT هر کاری را که می‌توانید برای بهبود فروش و رشد به عنوان یک شرکت یا سازمان انجام دهید را پوشش می‌دهد.

تهدیدها (Threats)

عنصر نهایی تجزیه و تحلیل SWOT تهدیدها هستند. هر چیزی که برای موفقیت یا رشد شرکت شما خطر ایجاد می‌کند، جزئی از تهدیدها هستند. نمونه‌هایی از تهدیدات تحلیل SWOT عبارت اند از:

• رقبای نوظهور
• تغییر محیط نظارتی
• پوشش منفی رسانه ها
• تغییر رفتار مصرف کننده و آسیب به کسب و کارتان
• تغییر نگرش مشتری نسبت به شرکت شما

تهدیدها می‌توانند شامل مواردی مانند رقبای نوظهور، تغییرات در قوانین نظارتی، ریسک‌های مالی و هر چیز دیگری باشند که به طور بالقوه می‌تواند آینده شرکت یا پروژه شما را به خطر بیندازد.

عوامل داخلی و خارجی در تحلیل SWOT

چهار عنصر بالا در تمام تحلیل‌های SWOT مشترک هستند. با این حال، بسیاری از شرکت‌ها این عناصر را به دو زیر گروه مجزا عوامل داخلی و خارجی تقسیم بندی می‌کنند.

عوامل داخلی

به طور معمول، نقاط قوت و ضعف به عنوان عوامل داخلی در نظر گرفته می‌شوند، زیرا نتیجه تصمیمات سازمانی هستند. آنچه در شرکت رخ می‌دهد به عنوان یک منبع عالی اطلاعات برای دسته بندی نقاط قوت و ضعف تحلیل SWOT عمل می‌کند.

سوالات بالقوه برای فهرست کردن عوامل داخلی عبارتند از:

1. چه کاری را خوب انجام می‌دهیم؟ (نقطه قوت)
2. بهترین دارایی شرکت ما چیست؟ (نقطه قوت)
3. نیروهای ضعیف و ناکارآمد شرکت ما چه کسانی هستند؟ (نقطه ضعف)
4. خطوط تولید ما با کمترین عملکرد کدامند؟ (نقطه ضعف)

عوامل خارجی

رقبای نوظهور در تحلیل SWOT به عنوان یک تهدید طبقه بندی می‌شوند، چرا که شما در به وجود آمدن این مورد نقشی نداشته‌اید. بنابراین تهدید یک عامل خارجی است. فرصت‌ها نیز در دسته عوامل خارجی جای می‌گیرند.

آنچه در خارج از شرکت اتفاق می‌افتد به همان اندازه برای موفقیت یک شرکت مهم است که عوامل داخلی اهمیت دارند. مواردی مانند سیاست‌های پولی، تغییرات بازار و دسترسی به تامین‌کنندگان، تحریم ها و محدودیت های بین المللی و… مقوله‌هایی هستند که باید از آنها برای ایجاد فهرستی از فرصت‌ها و تهدیدها استفاده کرد.

سوالات بالقوه برای فهرست کردن عوامل خارجی عبارتند از:

1. چه روندهایی در بازار مشهود است؟ (فرصت)
2. کدام جامعه را هدف قرار نمی‌دهیم؟ (فرصت)
3. چند رقیب وجود دارد و سهم آن‌ها از بازار چقدر است؟ (تهدید)
4. آیا مقررات جدیدی وجود دارد که می‌تواند به محصولات ما آسیب برساند؟ (تهدید)

به همین دلیل است که به تحلیل SWOT، تحلیل‌های داخلی-خارجی یا ماتریس‌های IE گفته می‌شود.

چه کسی باید تحلیل SWOT را انجام دهد؟

برای اینکه تحلیل SWOT موثر باشد، بنیانگذاران و رهبران شرکت باید عمیقا درگیر آن شوند و این وظیفه‌ای نیست که بتوان آن را به دیگران محول کرد.

حتی رئیس یا مدیرعامل شرکت نیز نباید کار را به تنهایی انجام دهد. برای دستیابی به بهترین نتایج، باید گروهی از افراد را جمع آوری کنید که دیدگاه‌های متفاوتی در مورد شرکت دارند. افرادی را انتخاب کنید که می‌توانند جنبه‌های مختلف شرکت شما را از فروش و خدمات مشتری گرفته تا بازاریابی و توسعه محصول نشان دهند. البته در صورتی که به تنهایی یک کسب و کار را راه اندازی کرده یا اداره می‌کنید، هنوز هم می‌توانید تحلیل SWOT را خودتان به تنهایی انجام دهید.

کسب و کارها می‌توانند از تحلیل SWOT برای ارزیابی وضعیت فعلی خود و تعیین استراتژی برای حرکت رو به جلو استفاده کنند. اما به یاد داشته باشید که همه چیز دائما در حال تغییر است و شما باید استراتژی خود را مجددا ارزیابی کنید و هر 6 الی 12 ماه یکبار باید دوباره به سراغ ماتریس SWOT بروید و آن را بروز رسانی کنید.

مزایای ماتریس SWOT

از جمله مزایای استفاده از روش SWOT می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تحلیل SWOT یک نمایش بصری از عواملی ایجاد می‌کند که بر رسیدن یک کسب و کار به اهدافش تاثیر می‌گذارند.
• با درگیر کردن اعضای باتجربه تیم در تحلیل SWOT می‌توان از دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف آنها استفاده کرد و افراد را برای پیشنهادهای مناسب‌شان تشویق کرد.
• تحلیل SWOT ایده‌های خلاقانه و مشکلات نادیده گرفته شده که ممکن است مورد توجه قرار نگیرند را آشکار می کند.

معایب ماتریس SWOT

اگر چه ماتریس SWOT برای درک بسیاری از عوامل که بر موفقیت یا شکست یک کسب و کار تأثیر می‌گذارند، مهم است، اما این روش محدودیت‌هایی نیز دارد:

• تحلیل SWOT ممکن است شامل همه عوامل مرتبط نباشد زیرا برخی از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها می‌توانند به راحتی نادیده گرفته شوند یا به اشتباه درک شوند.
• از آنجایی که این روش فقط فاکتورها را در یک مقطع زمانی خاص ثبت می‌کند، ماندگاری محدودی دارد.

نحوه انجام تحلیل SWOT به روش صحیح

گام اول: افراد مناسب را جمع آوری کنید.

افراد را از بخش‌های مختلف شرکت خود جمع آوری کنید و مطمئن شوید که نمایندگانی از هر بخش و یا هر تیم دارید. مطمئنا متوجه خواهید شد که گروه‌های مختلف در شرکت شما دیدگاه‌های کاملا متفاوتی خواهند داشت که برای موفقیت تحلیل SWOT بسیار مهم است.

گام دوم: تمام ایده‌های خود را بنویسید.

تحلیل SWOT شبیه به جلسات طوفان فکری است و راه‌های درست و غلطی برای اجرای آن بیان می‌شود. بهتر است به تمام افراد حاضر در جلسه یک برگه بدهید و از همه بخواهید ایده‌های خود را برای شروع کار یادداشت کنند. پس از 5 تا 10 دقیقه تمام یادداشت‌ها را جمع آوری کنید و ایده‌های مشابه را با هم گروه کنید.

گام سوم: ایده‌ها را رتبه بندی کنید.

هنگامی که همه ایده‌ها سازماندهی شدند، نوبت به رتبه بندی ایده‌ها می‌رسد. سپس باید فهرستی از ایده‌ها با اولویت بندی درست داشته باشید. در نهایت مدیر عامل است که باید تصمیم نهایی را برای ایده‌های بیان شده، بگیرد.

مثال تحلیل SWOT

در سال 2015، تحلیل SWOT خط ارزش شرکت کوکاکولا به نقاط قوتی مانند نام تجاری مشهور جهانی، شبکه توزیع گسترده و فرصت‌ها در بازارهای نوظهور اشاره کرد. با این حال، همچنین به نقاط ضعف و تهدیدهایی مانند نوسانات ارز خارجی، افزایش علاقه عمومی به نوشیدنی‌های سالم و رقابت از سوی ارائه دهندگان نوشیدنی سالم اشاره کرد.

پنج سال بعد، تحلیل SWOT خط ارزش موثر ثابت شد زیرا کوکاکولا ششمین برند قوی در جهان بود. ارزش سهام کوکاکولا طی 5 سال به بیش از 60 درصد افزایش یافت.

برای بدست آوردن تصویر بهتری از تحلیل SWOT مثالی از یک شرکت ساختگی آبمیوه طبیعی را در نظر بگیرید. برای درک بهتر اینکه چگونه در بازار آبمیوه رقابت کند و چه کاری بهتر است، یک تحلیل SWOT انجام می‌دهد. از طریق این روش، مشخص می شود که نقاط قوت این شرکت مواد طبیعی باکیفیت، خدمت رسانی درست به مشتریان و رابطه قوی با تامین کنندگان است. این شرکت با بررسی عملکرد خود، چند نقطه ضعف از جمله تنوع کمی محصولات، نرخ گردش مالی بالا و تجهیزات قدیمی را شناسایی می کند.

با بررسی اینکه چگونه محیط خارجی بر تجارت آن تاثیر می‌گذارد، فرصت‌هایی را در فناوری نوظهور، جامعه هدف بررسی نشده و تغییر فرهنگ به سمت زندگی سالم شناسایی می کند. همچنین تهدیداتی مانند سرمازدگی زمستانی که به محصولات زیان می‌رساند، یک بیماری همه گیر جهانی و پیچیدگی‌هایی در زنجیره تامین پیدا می شود. در ارتباط با سایر تکنیک‌های برنامه‌ریزی، این شرکت از تحلیل SWOT برای استفاده از نقاط قوت و فرصت‌های خارجی خود برای حذف تهدیدها و تقویت مواردی که در آن‌ها ضعیف بود، استفاده می کند.