9 تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری (مقایسه UI و UX)

در بحث طراحی وب سایت از اصطلاحات خاصی استفاده می شود که ممکن است برای برخی افراد مبتدی یا غیر متخصص نا آشنا باشد. از جمله این اصطلاحات می‌توان به رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX) اشاره کرد. UI و UX هر کدام معنا و مفهوم متفاوتی دارند و در عمل نیز با یکدیگر متفاوت هستند. نکته مهم این است که هر کدام از آن‌ها باید به صورت صحیح در وب سایت استفاده شود و نباید اهمیت هیچ یک از آن‌ها در بحث طراحی سایت نادیده گرفته شود.

ممکن است در بعضی موارد افراد مختلف این دو عامل را به جای هم به کار ببرند و یا تفاوتی بین آن‌ها قائل نشوند. در حالی که در واقعیت اینطور نیست و UI و UX دو مفهوم کاملاً جدا از هم هستند. UX طراحی تجربه کاربری است که به مفهومی وسیع تر اشاره می‌کند و به تجربه کاربر از محصول مرتبط می‌باشد اما UI طراحی رابط کاری است که جزئی تر است و به استفاده از اجزا در فضای کاربری مرتبط است. در ادامه برای آشنایی هر چه بیشتر ضمن معرفی به بررسی تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری از جنبه‌های مختلف می‌پردازیم.

رابط کاربری چیست؟

UI مخفف کلمه User Interface و به معنای رابط کاربری می‌باشد. UI بخشی از طراحی وب سایت و یا اپلیکیشن است که کاربر آن را مشاهده می‌کند و از آن استفاده می‌کند. یک طراح رابط کاربری در واقع با استفاده از طرح‌های گرافیکی و المان های مختلف مثل منوها، دکمه ها و… سعی می‌کنند ظاهر وب سایت یا اپلیکیشن را برای کاربر جذاب و قابل فهم کند. این کار در واقع توسط طراح رابط کاربری سایت و برنامه نویس Front-end انجام می‌گیرد.

اینکه ظاهر منوهای موجود در یک وب سایت به چه شکل باشد و یا رنگ دکمه‌های جستجو و دکمه‌های منو چگونه باشد در UI مورد بررسی قرار می‌گیرد. طراحی رابط کاربری مستقیماً با کاربر در ارتباط است و اگر وب سایتی UI ضعیفی داشته باشد مسلماً کاربر به آن کمتر اعتماد می‌کند و به دلیل گنگ بودن آن ممکن است کمتر از آن استفاده کند و یا حتی دیگر به آن مراجعه نکند!

تجربه کاربری چیست؟

UX مخفف کلمه User Experience و به معنای تجربه کاربری است. طراح تجربه کاربری در هنگام طراحی یک وب سایت سعی می‌کند تا تجربه کاربر با یک سایت، خدمت یا محصول را بهبود ببخشد. در واقع طراح قبل از طراحی و راه اندازی سایت باید تمام مسیرهایی که کاربر ممکن است آن را دنبال کند را شناسایی کند و تمام سناریوهایی که ممکن است در آن مشکلاتی برای کاربر در وب سایت پیش آید را پیش بینی کند.

طراح تجربه کاربری در واقع باید تجربه زیادی در این زمینه داشته باشد تا بتواند یک وب سایت ایمن همراه با کاربری آسان در اختیار کاربر قرار دهد. UX شرایطی را فراهم می‌کند تا کاربر حین وب گردی در سایت شما احساس آرامش کند و به خوبی بتواند با سایت شما تعامل داشته باشد. مسائلی مثل اینکه چگونه کاربر را از یک صفحه به صفحه دلخواه هدایت کنیم و یا اینکه چگونه کاری کنیم تا کاربر اهداف ما را در وب سایت دنبال کند نیز جنبه‌های دیگر UX در یک وب سایت می‌باشد.

وب سایتی که UX بالایی دارد برای لحظه به لحظه ورود کاربر به وب سایت خود برنامه دارد و تمام گزینه‌هایی که ممکن است کاربر آن را انتخاب کند را هوشمندانه طراحی کرده است تا رضایت کاربر را به خوبی جلب کند. مواردی مثل گزینه‌های موجود در منو و نحوه چینش آن‌ها، محل قرارگیری کادر جستجوی وب سایت و محل قرارگیری بنرهای تبلیغاتی در یک وب سایت همه از فعالیت‌هایی است که در طراحی تجربه کاربری انجام می‌شود.

تفاوت UI و UX در چیست؟

قبل از بررسی تفاوت‌ UI و UX باید به این نکته توجه داشته باشیم که نباید در طراحی یک وب سایت از اهمیت هر یک از آن‌ها غافل شویم. UI و UX نامناسب در یک سایت باعث می‌شود کاربر احساس خوشایندی از وب سایت نداشته باشد و در نتیجه نرخ پرش سایت افزایش می‌یابد. در نتیجه اگر صاحب یک وب سایت هستید حتماً هم به UI و هم به UX توجه کنید و رضایت مشتریان و کاربران خود را در اولویت قرار دهید. در ادامه برای آشنایی هر چه بیشتر به بررسی تفاوت UI و UX می‌پردازیم.

1- تفاوت UI و UX از لحاظ مفاهیم

اگر مطابق تصویر زیر UI و UX را به کوه یخی در یک اقیانوس تشبیه کنیم UI قسمت بیرونی این کوه یخ است که قسمت ظاهری این کوه یخ را در بر می‌گیرد و درصد کمی از کل کوه را تشکیل می‌دهد و UX قسمت زیرین کوه یخ است که پوشیده است و قسمت زیادی از حجم کوه را در بر می‌گیرد. با بررسی مفاهیم طراحی رابط کاربری و طراحی تجربه کاربری بهتر می‌توانیم تفاوت UI و UX را متوجه شویم.

ارائه محتوای مناسب و کاربردی، اعتبار محتوا، سادگی استفاده، کاربرد پذیری و در دسترس بودن مفاهیمی است که در UX مورد بررسی قرار می‌گیرد و مفاهیمی همچون رعایت ساختار، رعایت سادگی، قابلیت دید، استفاده از رنگ‌ها و طرح‌های زیبا، اطلاع رسانی به کاربر و انعطاف پذیری طراحی در UI مورد بررسی قرار می‌گیرد. به بیان دیگر مفهوم UX یک مفهوم یکپارچه است حال آنکه UI با تمرکز بر جلوه‌های بصری و ظاهری فعالیت می‌کند.

2- تفاوت از لحاظ جایگاه

اگر به جایگاه طراحی رابط کاربری و طراحی تجربه کاربری توجه کنیم بهتر می‌توانیم تفاوت UI و UX را متوجه شویم. UI بخشی از UX در طراحی وب سایت محسوب می‌شود. در واقع UX یک بخش کلی است و برای تاثیرگذاری بر تجربه کاربران از تعامل با یک وب سایت انجام می‌شود.

در حالی که UI به ظواهر یک وب سایت می‌پردازد و سعی می‌کند تا هدف‌های UX را به خوبی تأمین کند. به طور کلی جایگاه UX از UI بالاتر است و بهتر است که در طراحی یک وب سایت در اولویت قرار بگیرد. UX با قابلیت‌هایی که دارد وب سایت را زودتر به هدف‌های مورد نظر می‌رساند و UI در این راه نقش یک کمک کننده را خواهد داشت.

3- تفاوت UI و UX در ارتباط با کاربران وب سایت

ارتباط کاربران با یک وب سایت را می‌توانیم در بررسی تفاوت رابط کاربری با تجربه کاربری بهتر بشناسیم. در طراحی تجربه کاربری، کاربران به صورت مستقیم با وب سایت در ارتباط هستند و از گزینه‌های مختلف آن استفاده می‌کنند. به عنوان مثال وقتی کاربری قصد عضویت در یک سایت را دارد تمایل دارد که به جای تکمیل یک فرم با 10 فیلد یک فرم کوتاه با چند فیلد را تکمیل کند. این مورد در طراحی تجربه کاربری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

اما در طراحی رابط کاربری به ظاهر قضیه در یک وب سایت پرداخته می‌شود. به عنوان مثال اگر رنگ قالب و برند آن وب سایت آبی رنگ است بهتر است که در فرم عضویت نیز از کادرهای مختلف با رنگ آبی استفاده شود. یا اینکه اندازه کادری که کاربر اطلاعات خود را در آن وارد می‌کند مناسب باشد. این‌ها مواردی است که در طراحی رابط کاربری به آن توجه می‌شود. جالب است بدانید که تجربه کاربری و رابط کاربری حتی می توانند به بهبود یکسری شاخص کلیدی عملکرد (KPI) مثل ارزش طول عمر مشتری می تواند کمک کند.

4- تفاوت UI و UX در فروش بیشتر

اگر یک فروشگاه اینترنتی دارید باید بدانید که طراحی تجربه کاربری (UX) نسبت به طراحی رابط کاربری (UI) ‌می‌تواند در سودآوری شما تأثیر بیشتری بگذارد. بنابراین فروش وب سایت عاملی است که اهمیت زیادی دارد و در تفاوت UI و UX باید مورد بررسی قرار گیرد.

در واقع وقتی کاربر به قصد خرید به وب سایت شما مراجعه می‌کند انتظار دارد تا با کمترین دردسری محصولات را به سبد خرید خود اضافه کند و یا از خدمات شما بهره ببرد. این موارد در UX به طور کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و مواردی در وب سایت طراحی می‌شود که کاربر به راحتی بتواند کار خود را انجام دهد. حال آن که طراحی رابط کاربری و ظاهر زیبای یک سایت به اندازه طراحی تجربه کاربری و صحیح بودن مسیر فعالیت‌ها در یک وب سایت نمی‌تواند بر فروش بیشتر تاثیرگذار باشد.

5- تفاوت از لحاظ اهمیت در وب سایت‌ها

همانطور که می‌دانید تجربه کاربری از رابط کاربری اهمیت بیشتری دارد و تمرکز بر آن می‌تواند برای وب سایت آورده‌های بیشتری داشته باشد. اما متأسفانه در وب سایت‌های مختلف به UX کمتر اهمیت داده می‌شود و سعی می‌کنند تا با تمرکز بر UI چالش‌هایی که در UX یک وب سایت وجود دارد را برطرف کنند.

واقعیت این است که به هیچ عنوان نمی‌توان با بهبود طراحی رابط کاربری اشکالاتی که در طراحی تجربه کاربری وجود دارد را پوشش داد و این نشان دهنده اهمیت زیاد طراحی تجربه کاربری است. با بررسی تفاوت UI و UX متوجه می‌شویم که UX از UI اهمیت بیشتری دارد و چون با رضایتمندی کاربران و مشتریان سر و کار دارد بهتر می‌تواند یک وب سایت و کسب و کار را به اهداف خود برساند.

6- تفاوت UI و UX در سختی پیاده سازی

در بحث تفاوت UI و UX از دیگر مواردی که می‌توان بررسی کرد نحوه طراحی و پیاده سازی و میزان سختی آن‌هاست. طراحی رابط کاربری به سلیقه طراح وب سایت بررسی دارد و در آن به صورت جامع به نیازهای کاربران توجه نمی‌شود. در حالی که در طراحی تجربه کاربری طراح گرافیک و برنامه نویس مطابق با اصول طراحی، به درخواست و نیازهای کاربران دقت می‌کند و سعی در طراحی یک وب سایت می‌کند. واقعیت این است که سختی UX همیشه از UI بیشتر بوده است و برای اجرای آن حتماً باید نیازهای کاربران در نظر گرفته شود. حال آنکه در UI طراح گرافیک می‌تواند به صورت سلیقه‌ای کار را جلو ببرد.

7- تفاوت از لحاظ تعامل تیمی

در بحث طراحی رابط کاربری طراح وب سایت می‌تواند به تنهایی گزینه‌های مختلف یک سایت را طراحی کند. حال آنکه در طراحی تجربه کاربری افراد مختلف یک کسب و کار باید در مورد فرآیند کار کسب و کار و ارتباط با سایت نظر بدهند و برای بهینه سازی طراحی وب سایت تلاش کنند. در واقع طراح وب سایت برای انجام UX باید در جریان کامل نیازهای کاربران باشد و آن را می‌تواند با اعضای تیم کسب و کار به دست آورد. بنابراین  تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری این است که UX باید به صورت تعاملی انجام شود تا نیازهای کاربران یک وب سایت به خوبی رفع شود، حال آنکه فرآیند UI می‌تواند به صورت انفرادی و سلیقه‌ای نیز انجام شود.

8- تفاوت UI و UX از لحاظ تأثیر بر سئو

واقعیت این است که UX نسبت به UI در بهینه سازی سئو یک وب سایت تأثیر بیشتری دارد و دلیل آن نیز این است که UX مطابق با نیازهای کاربران و بهتر کار کردن وب سایت است. بنابراین موتورهای جستجو به یک سایت با طراحی UX بهتر نمره سئوی بهتری می‌دهند.

9- تفاوت از لحاظ افراد فعالیت کننده

عامل دیگر در تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری این است که فردی که برای طراحی رابط کاربری انتخاب می‌شود یک نفر و از تیم برندینگ و طراحی گرافیک سازمان یا کسب و کار می‌باشد. حال آنکه تیمی که بر روی طراحی تجربه کاربری فعالیت می‌کند از بخش‌های مختلف سازمان می‌باشد و می‌توانند افرادی از تیم تحقیق و توسعه، بازاریابی، برندینگ و مدیریت استراتژیک سازمان باشند و با همکاری گرافیست و برنامه نویس طراحی تجربه کاربری را انجام دهند.

نتیجه گیری

طراحی رابط کاربری و تجربه کاربری هر کدام دارای مجموعه مهارت های متفاوتی هستند، اما برای موفقیت یکدیگر به صورت مشترک و یکپارچه عمل می کنند. طراحی ظاهری زیبا، پیچیدگی و مشکلات رابط کاربری را جبران نمی کند و طراحی ظاهری ضعیف نیز باعث تجربه کاربری منفی می شود. به عبارت دیگر طراحی UI و UX باید به صورت بی عیب و نقص پیاده سازی شوند تا رابط کاربری مطابق با انتظارات کاربر عمل کند.